Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt

[Đạo Phong]

Vừa đọc được 1 cfs khá hay, copy về cho các bạn cùng đọc:

Tôi biết bài này muốn kêu gọi việc duy trì sự trong sáng của Tiếng Việt đang ngày càng mờ nhạt trong lĩnh vực edit và dịch truyện hiện nay.

Điều tôi thấy hơi lo ngại chính là về vấn đề ngôn ngữ của người edit lẫn độc giả. Không biết từ bao giờ, việc sử dụng các từ "thuần Hán" trong dịch và edit truyện lại được coi là "cho sang", "cho hay" và "giữ được cái hồn của truyện"? (Ở đây tôi dùng từ "thuần Hán", vì chúng chỉ là những từ tiếng Trung hiện đại được phiên âm sang tiếng Việt, chứ không hề tồn tại trong ngôn ngữ Tiếng Việt, không có nghĩa trong tiếng Việt nên không được coi là "từ Hán Việt")

Bản chất của việc dịch thuật là giữ được cái hồn của truyện gốc trong khi vẫn chuyển ngữ hoàn toàn để người đọc dễ dàng hiểu trong ngôn ngữ của họ. Điều đấy có nghĩa là người dịch cần phải tìm được những từ ngữ có ý nghĩa tương đương hoặc một cách hành văn có tồn tại trong ngôn ngữ bản địa để chuyển ngữ văn bản gốc, chứ không phải bê nguyên văn vào rồi chú thích. Những bản dịch trước đây làm rất tốt điều này.

Những hiện tại thì sao? "Ân", "sinh khí", "biểu tình"... mấy từ này các thím thử search xem trong tiếng Việt nó có nghĩa là gì? Có đúng ý nghĩa mà truyện muốn diễn tả không? Tại sao không thể chuyển ngữ thành "Ừ/Vâng", "tức giận", "biểu cảm/vẻ mặt"? Hài hước hơn là có những truyện để nguyên tên phim Hán Việt, ví dụ "Cá voi trắng" thành "Bạch Kình" (Bạch Kình không phải tên người, nội dung là về con cá voi trắng", hay "Hoa tường vi nở" thì để là "Tường Vi Hoa Khai" để "cho hay". Chưa kể đến những câu văn có trật tự từ không phù hợp với ngữ pháp Tiếng Việt. Với mọi người mới đọc truyện, không biết nhiều từ Hán thì liệu có hiểu những cái tên và những từ đó không? Như vậy thì việc chuyển ngữ đã mất đi giá trị thật sự của nó rồi. Thích từ "thuần Hán" như thế thì đi đọc QT đi cho rồi.

Nhưng vấn đề khủng khiếp hơn mà tôi muốn nói là: Sau khi bị những bản edit như vậy "thuần hóa", các độc giả "thông thái" đã tôn sùng các bản edit mạng, phỉ báng các bản dịch vì không sử dụng từ "thuần Hán". Để tôi kể một vài ví dụ nhé, chắc các bạn còn nhớ vụ phốt "Đạo mộ bút ký" xuất bản năm nào, khi dịch giả dịch "Muộn Du Bình" thành "Bình kín miệng", các độc giả thông thái đã thi nhau phỉ báng. Nhưng xin thưa "Muộn Du Bình" là biệt danh, không phải tên riêng, mà đã là biệt danh thì dịch giả được phép và nên dịch sang từ Tiếng Việt tương đương, giống như trong Ma thổi đèn dịch Bàn Tử thành "Tuyền béo", Harry Potter dịch "Half-Blood Prince" thành Hoàng tử Lai vậy. Hay như gần đây có vụ "Ma đạo tổ sư", đòi giữ từ "bạch nhãn lang", hay "sói mắt trắng" vốn có nghĩa là "vong ơn bội nghĩa" trong ngôn ngữ Tiếng Việt.
(Tôi không có ý định bênh bản dịch nào trong 2 bản dịch được lấy ví dụ, nhưng chuyện nào ra chuyện đó, cái nào thật sự sai thì hẵng lên án. Nên mong đừng ai lôi các lỗi khác trong 2 bản dịch đó để phản bác luận điểm toàn bài của tôi)

Có ai từng nghĩ, nếu tình trạng này vẫn tiếp tục, các dịch giả sẽ bị buộc phải thay đổi theo thị hiếu để duy trì doanh thu, vậy thì dần dần chất lượng các truyện được xuất bản sẽ ngày càng thoái hóa, ngôn ngữ lộn xộn "lậm Tàu" không khác gì những bản edit mạng?

Một lần cuối tôi nhấn mạnh, các editor và độc giả làm ơn hãy tôn trọng chính ngôn ngữ mẹ đẻ của mình, hãy cố gắng giữ đúng tinh thần của dịch thuật, cố gắng chuyển ngữ những từ ngữ, câu cú có thể chuyển ngữ, nếu bạn thích câu chữ của nguyên tác, hãy để nó ở phần chú thích. Việc giữ lại những từ ngữ "Thuần Hán" không có ý nghĩa trong Tiếng Việt không thể hiện cái hay, cái sang, mà chỉ thể hiện sự nghèo nàn của các bạn trong chính ngôn ngữ mẹ đẻ của mình mà thôi.

"Tiếng mẹ đẻ là suối nguồn văn hóa dân tộc, là gốc rễ đất nước, là miền đất cuối cùng có thể giữ gìn được sự trong sáng để nuôi dưỡng nền văn hóa, chúng ta có thể quên cách chúng ta cầm đũa để ăn nhưng không thể quên tiếng Việt và hãy gìn giữ cho miền đất văn hóa này ngày càng trong sáng."

 

[MaThiênHành]

Ví dụ Mít tơ Bất Quá @MaThiênHành

Nhờ vậy mới không bị khổ sở chờ bi dịch đó em ợ.

 

[Ưa Khẩu Nghiệp Nhất 4rum]

Nhiều ông nghiện truyện, chấp nhận đọc cv. Lâu dần họ thà đọc cv chứ không thèm đọc bản dịch mặc dù có. Lý lẽ của họ đơn giản và cũng cực kỳ đau bụng: đọc cv nó mới đúng văn phong.

Ôi cái vụ "đọc cv mới đúng chất, mới sát văn phong tác giả" em nghe mà cười như con rồ ) thứ sát với bản gốc nhất chỉ có Hán Việt thôi chứ bản convert làm gì có cửa ấy. Lại còn "văn phong" trong khi nhiều ông không biết định nghĩa văn phong là gì, và đa phần tác Trung (nhất là tác tiên hiệp lẫn ngôn lù dài kỳ) đều không có cái "văn phong" riêng của mình vì chỉ toàn dùng câu đơn. Em thì cứ gặp ai thở ra mấy câu sặc mùi convert là em lại viết Hán Việt hết

 

[Ưa Khẩu Nghiệp Nhất 4rum]

Hôm trước chúng ta đã nói về việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trong dịch thuật, nay mình xin móc lại topic này để nói về việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trong giao tiếp hằng ngày. Nói chuyện bình thường mà còn sặc mùi convert thì chỉ có vứt.

 

[Phượng Vũ]

Hôm trước chúng ta đã nói về việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trong dịch thuật, nay mình xin móc lại topic này để nói về việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trong giao tiếp hằng ngày. Nói chuyện bình thường mà còn sặc mùi convert thì chỉ có vứt.

Ợ, giờ thỉnh thoảng nghe các Biên tập viên truyền hình nói một vài câu mình thấy rất khó hiểu luôn.

 

[Dã Cẩu Đạo Nhân]

Hôm trước chúng ta đã nói về việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trong dịch thuật, nay mình xin móc lại topic này để nói về việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trong giao tiếp hằng ngày. Nói chuyện bình thường mà còn sặc mùi convert thì chỉ có vứt.

Ngôn ngữ suy cho cùng dùng để giao tiếp.

Tôi dùng ngôn ngữ gì để nói chuyện với người tôi cần giao tiếp, mục đích để 2 bên hiểu nhau là được. Không làm gì nhất định phải thuần Việt với cả không thuần Việt. Và cũng không phải cái gì cũng có thể sử dụng thuần Việt.

Các bạn có thể yêu cầu những người khác khi nói chuyện với các bạn phải dùng từ ngữ thuần Việt, và họ có quyền nói chuyện tiếp với bạn hay không, nhưng khi người ta nói chuyện với nhau thì cứ kệ mẹ người ta đi chứ?

 

[Ưa Khẩu Nghiệp Nhất 4rum]

Ợ, giờ thỉnh thoảng nghe các Biên tập viên truyền hình nói một vài câu mình thấy rất khó hiểu luôn.

Rồi phiên dịch phim cho đài truyền hình bây giờ cũng lởm khởm lắm. Hôm nọ em mới làm 1 bài chửi đội dịch phim cho SCTV xong.

 

[Ưa Khẩu Nghiệp Nhất 4rum]

Ngôn ngữ suy cho cùng dùng để giao tiếp.

Tôi dùng ngôn ngữ gì để nói chuyện với người tôi cần giao tiếp, mục đích để 2 bên hiểu nhau là được. Không làm gì nhất định phải thuần Việt với cả không thuần Việt. Và cũng không phải cái gì cũng có thể sử dụng thuần Việt.

Các bạn có thể yêu cầu những người khác khi nói chuyện với các bạn phải dùng từ ngữ thuần Việt, và họ có quyền nói chuyện tiếp với bạn hay không, nhưng khi người ta nói chuyện với nhau thì cứ kệ mẹ người ta đi chứ?

Nếu nói theo luận điểm của bạn thì lẽ ra bạn cứ kệ tôi đi chứ? Chưa kể đọc hết rồi vào nói lại nhé. Chưa ai đòi nhất định phải thuần Việt, nhưng lậm convert và dùng những từ thuần Hán (vô nghĩa trong tiếng Việt và chỉ có phiên âm ra tiếng Việt thì không thể tính là Hán Việt) thì lại có vấn đề lớn đấy.

 

[sweetzarbie]

Ôi cái vụ "đọc cv mới đúng chất, mới sát văn phong tác giả" em nghe mà cười như con rồ ) thứ sát với bản gốc nhất chỉ có Hán Việt thôi chứ bản convert làm gì có cửa ấy. Lại còn "văn phong" trong khi nhiều ông không biết định nghĩa văn phong là gì, và đa phần tác Trung (nhất là tác tiên hiệp lẫn ngôn lù dài kỳ) đều không có cái "văn phong" riêng của mình vì chỉ toàn dùng câu đơn. Em thì cứ gặp ai thở ra mấy câu sặc mùi convert là em lại viết Hán Việt hết

Cv mới đúng chất thật sự k hiểu đầu óc của tụi nó có bị đứt dây k nữa.
Nói về tiếng việt trong sáng, hay chúng ta đọc báo rồi lượm mấy câu kỳ cục đem ra trưng chơi. Người việt nói tiếng việt còn khó nữa là dịch dọt.

 

[Cá Mòi]

Mỗi một câu dịch mình đều phải viết -> xóa -> nhẩm lại trong đầu -> Tổ chức lại câu -> Chọn lại từ -> Viết lại.
Cái này vẫn còn đỡ
Nguy hiểm nhất là xểnh ra cái tay đã táp Hán Việt vào.

Đọc một hai chương đầu của QBCC thấy nhạt nhưng chỉ vì hai chữ "Kẻ Khờ" mà em đọc tiếp rồi mới lọt hố đấy. Đến giờ em vẫn kinh ngạc sao người dịch có thể dịch được "The Fool" sang tiếng việt hay thế, vừa bí ẩn vừa cuốn hút, nghe quyền lực kinh khủng.

Minh quen rất nhiều người to đầu rồi nhưng lậm thì vẫn lậm, đấy là do nhận thức của mỗi cá nhân. Cũng như quá nhiều người tiếp xúc với truyện convert từ khá sớm (các bé tiểu học, cấp hai...), cứ đọc vô tội vạ không biết phân biệt và sàng lọc, nên càng không ý thức được là bản thân sai nữa.

Cái này đúng với em nè. Đọc convert từ cấp 2 và cả học tiếng anh làm em nhiều khi không nhận ra được là mình dùng sai cấu trúc câu. Haiz.