aiemk46nhat2
Phàm Nhân
Trong quá trình biên tập các chương đã nhận từ các dịch giả, mình nhận thấy rất nhiều trường hợp người biên tập phải thực hiện một công đoạn mà đáng ra họ rất hiếm khi phải làm, bởi đó gần như không phải là chức phận của họ, đó là: dịch lại.
Đôi khi là do bản thân người biên tập quá khắt khe, khó chấp nhận được cách diễn đạt của người khác khác với cách diễn đạt của bản thân họ. Nhưng, theo quan điểm cá nhân mình, đa phần là do bản dịch thô chưa đạt được một số tiêu chí nhất định đủ để người biên tập 'mắt nhắm mắt mở' cho qua và chỉ tập trung vào công việc chính của họ: Đọc bản dịch và chỉnh sửa lại câu từ cần thiết sao cho tự nhiên nhất.
Vậy một bản dịch thô cần phải đảm bảo được những yêu cầu gì? Rõ ràng là quan điểm thế nào là một bản dịch hay của mỗi người là khác nhau, như mình, mình nói thẳng, mình ít khi đọc bản dịch của người khác mà cảm thấy thật sự thích thú và hài lòng. Nhưng có một câu hỏi mình luôn tự hỏi bản thân mỗi khi đọc bản dịch của người khác để tránh bị sa đà vào quan điểm cá nhân, đó là: Họ dịch như vậy có đúng hay không? Nếu câu trả lời là có, mình sẽ chấp nhận bản dịch đó. Vấn đề hay đối với mình thuộc phạm trù 'đồng cảm nhận', nó xuất phát nhiều hơn từ cách diễn đạt, hay nói cách khác là cách lựa chọn từ ngữ để truyền tải ý.
Trước hết, là người dịch, các bạn cần rèn luyện để có được một bản dịch đúng, và cố gắng hết sức trong quá trình dịch để luôn đạt được tiêu chí đó.
Đúng ở đây bao gồm 2 khía cạnh:
Để đạt được các yêu cầu trên, các bạn cần hiểu được chính xác những gì trong bản convert của các bạn. Các bạn cần phân tách được các thành phần câu, hiểu được thành phần nào là chính, thành phần nào chỉ là bổ trợ, có một số câu hỏi có thể giúp các bạn kiểm tra lại xem bản thân các bạn đã dịch đúng hay chưa.
Nói cách khác là trong một câu cần phải phân biệt rõ: Chủ ngữ/Động từ/Vị ngữ. Nó ở đâu? Bắt đầu từ đâu, tới đâu là kết thúc? Nó là đơn hay là phức (là một từ hay là một cụm, trong cụm đó lại có cả kết cấu chủ/động/vị nữa?)? Thành phần nào chỉ là đệm, mang tính định hướng trật tự các thành phần trong câu với nhau (như đích), hay chỉ là từ chêm vào để diễn tả cảm xúc (như đích, liễu, nha, ni,...)?
Các vấn đề trên là những gì các bạn cần nghĩ đến khi các bạn muốn dịch thuật một cách nghiêm túc. Không nên đặt nặng nó quá, các bạn chỉ cần đọc những điều trên, có t.ư duy rằng đó là những vấn đề mình cần cân nhắc để có một bản dịch đúng, còn lại hãy để quá trình rèn luyện, thực hành mài dũa năng lực của các bạn.
Sau đây là vấn đề thực hành.
Mình không muốn kể nhiều thêm nữa về quá trình mình học tập dịch mà gần như không có người chỉ dẫn. Mình chỉ muốn nói rằng, thông qua việc rà soát lại quá trình đó, mình hy vọng sẽ rút được ra một vài điều hữu ích có thể giúp rút ngắn thời gian học dịch cho những người mới như các bạn.
Theo mình thấy có vẻ như các bạn đi vào lối mòn mà khi trước mình đã vấp phải: Vừa quá phụ thuộc bị động vào bản convert, hoặc cách diễn đạt mà chương trình convert cung cấp, lại Vừa không biết cách tận dụng được sự phong phú trong những gì chương trình convert cung cấp.
Ở đây, mình muốn ám chỉ tới chương trình QuickTranslator.
Một vấn đề khiến người biên cảm thấy hết sức chán nản là khi đọc phải một bản [mang tiếng là] dịch mà lại không khác gì một bản convert [đối với họ]. Thậm chí còn chán nản hơn là khi người đó phải rút ra nhận định là: Còn chẳng bằng một bản VietPhrase đã edit nữa.
Không phải chê các bạn - những người dịch, mà là buồn vì các bạn đã bị 'nhiễm' VietPhrase (1).
Các bạn đã quên rằng, khi dịch, cái cần truyền tải lại là 'ý', chứ không phải câu chữ của bản convert (2).
Thậm chí các bạn đã quên, những gì các bạn hiểu (mà chưa chắc đã hiểu sâu sắc như bản thân các bạn nghĩ), chưa hẳn đã là điều mà người khác cũng phải hiểu, trong khi đó, dịch không phải để mỗi các bạn đọc, dịch là cho rất nhiều người đọc, vì vậy chúng ta đang hướng tới cái hiểu chung (3). Nói một cách dễ hiểu là :U phải dễ hiểu
.
Quan điểm cá nhân mình khi viết bài này là: Nếu bạn là một người đã đọc VietPhrase nhiều trước đó, thậm chí có thể bạn đã 'nhiễm' mà không hay biết, hãy trở thành một người edit VietPhrase tốt trước khi tiếp tục quá trình dịch.
(Nói thì xấu hổ chứ lâu lâu đọc lại bản dịch, thi thoảng mình cứ à với ồ vì có nhiều chỗ ngày trước đọc VietPhrase mình đã hiểu sai, không chỉ về từ vựng, mà còn cả về ngữ pháp, mặc dù khi dịch thì mình rất cẩn thận, tránh không để xảy ra lỗi đó hết mức có thể. Nhưng các bạn cũng biết đấy, đọc truyện để giải trí, lấy ý là chính, hiểu đại khái là được, cái hay cái đẹp thường phải rút ra từ sự nghiền ngẫm, chiêm nghiệm và cả bàn luận, chứ bảo vừa đọc truyện nhanh mà vừa phân tích ngữ pháp, từ vựng thì chào thua. Có đôi khi phải làm với những chỗ khó hiểu mà thôi, chứ thường hoài thì chắc cũng chả buồn đọc nữa mất)
Mình tạm chia công đoạn thực hành thành các bước sau đây (không bắt buộc các bạn phải nhất nhất tuân theo lần lượt từng bước, có thể kết hợp chúng lại hoặc phân nhỏ chúng ra tùy vào sở trường sở đoản của các bạn, tuy nhiên không được bỏ sót yêu cầu nào hết, thêm được yêu cầu vào thì càng tốt):
Thành phẩm của các bạn sẽ là một BẢN VIETPHRASE ĐÃ EDIT dễ hiểu, gần như chỉ cần một công đoạn nữa để nó biến trở thành một BẢN DỊCH THÔ, đó là: Sắp xếp lại trật từ các từ trong câu cho thích hợp. Đây cũng chính là ý tưởng của anh nhatchimai0000 khi muốn edit sẵn các bản VietPhrase rồi mới đưa cho người mới như các bạn dịch để các bạn dễ tiếp cận và hiểu được công tác dịch, có điều mình thấy nếu bản thân các bạn là người thực hiện sẽ tuyệt vời hơn, bởi ít nhất, nếu các bạn không thể dịch, các bạn cũng trở thành một người đọc hiểu và convert pờ rồ
).
Sau đây mình xin lấy một vài ví dụ trong bản dịch Tu Chân Thế Giới chương 659 của BSGM, bạn hãy chấp nhận hy sinh thân mình vì khoa học đi), không phải mình muốn chỉ trích hay bôi nhọ gì bạn đâu 
, à với lại mình tưởng là Bác Sĩ mới đúng chính tả chứ nhỉ :20:.
Ví dụ:
Tiếng Trung
Bản Convert của mình
Hô, chúng ta bắt đầu phân tích từ bản Hán Việt như sau (chú ý, đây là cách phân tích của mình, cách của các bạn có thể khác, miễn là đạt hiệu quả tương đối như nhau):
Tách 1
[Khán trứ][tòng dung trấn định][đích][thân ảnh], [đại điện][chi][trung], [hứa đa][sư huynh sư tỷ][vô bất][tâm sinh cảm khái].
Ừm, theo mình thấy từ cách phân tích như vậy, thì bản convert của mình đã đạt yêu cầu, không cần phải chỉnh sửa thêm gì. Tuy nhiên, nếu Bác Sỹ Gây Mê mà để nguyên vậy khi dịch thì lại không được, bởi chữ [đích], cho thấy đối tượng của hành động nhìn là [thân ảnh] chứ không phải là [thong dong trấn định]
Trong tiếng việt, thường thì sau động từ sẽ là đối tượng trực tiếp của hành động, ví dụ:
Mày nhìn [tao] làm gì?
Mày nhìn [bố mẹ] tao làm gì?
Mày nhìn [con chó] nhà bố mẹ tao làm gì?
Thêm một vấn đề nữa, đó là [trong đại điện]. Ai ở trong đại điện? Ở đây là các [sư huynh sư tỷ].Vì vậy khi sắp xếp lại trật tự, phải là thế này:
Bài tập: Theo quy trình trên, hãy làm sao để đưa ra được một bản VietPhrase đã edit chỉn chu nhất (tách đúng các thành phần câu, lựa chọn cách diễn đạt đúng đắn), tiếp đó, sắp xếp lại đúng trình tự tiếng Việt. (Khi nộp bài nhớ nộp cả 2 bản VietPhrase đã edit và bản dịch thô có được nhờ sắp lại thứ tự).
Các bạn muốn học dịch cứ nộp bài và bàn luận tại đây, nếu không ra vấn đề thì cuối ngày mình sẽ có nhận xét và kết luận cuối cùng.
Chúc các bạn sớm thêm được một kỹ năng hữu ích nữa cho việc dịch của các bạn.
Cuối tuần vui vẻ!
Đôi khi là do bản thân người biên tập quá khắt khe, khó chấp nhận được cách diễn đạt của người khác khác với cách diễn đạt của bản thân họ. Nhưng, theo quan điểm cá nhân mình, đa phần là do bản dịch thô chưa đạt được một số tiêu chí nhất định đủ để người biên tập 'mắt nhắm mắt mở' cho qua và chỉ tập trung vào công việc chính của họ: Đọc bản dịch và chỉnh sửa lại câu từ cần thiết sao cho tự nhiên nhất.
Vậy một bản dịch thô cần phải đảm bảo được những yêu cầu gì? Rõ ràng là quan điểm thế nào là một bản dịch hay của mỗi người là khác nhau, như mình, mình nói thẳng, mình ít khi đọc bản dịch của người khác mà cảm thấy thật sự thích thú và hài lòng. Nhưng có một câu hỏi mình luôn tự hỏi bản thân mỗi khi đọc bản dịch của người khác để tránh bị sa đà vào quan điểm cá nhân, đó là: Họ dịch như vậy có đúng hay không? Nếu câu trả lời là có, mình sẽ chấp nhận bản dịch đó. Vấn đề hay đối với mình thuộc phạm trù 'đồng cảm nhận', nó xuất phát nhiều hơn từ cách diễn đạt, hay nói cách khác là cách lựa chọn từ ngữ để truyền tải ý.
Trước hết, là người dịch, các bạn cần rèn luyện để có được một bản dịch đúng, và cố gắng hết sức trong quá trình dịch để luôn đạt được tiêu chí đó.
Đúng ở đây bao gồm 2 khía cạnh:
- Truyền tải được hết ý
- Vận dụng ngữ pháp đúng đắn
Để đạt được các yêu cầu trên, các bạn cần hiểu được chính xác những gì trong bản convert của các bạn. Các bạn cần phân tách được các thành phần câu, hiểu được thành phần nào là chính, thành phần nào chỉ là bổ trợ, có một số câu hỏi có thể giúp các bạn kiểm tra lại xem bản thân các bạn đã dịch đúng hay chưa.
- Hành động/Trạng thái là gì?
- Ai/Cái gì có hành động/trạng thái đó?
- Đối tượng tác động của hành động đó là ai/cái gì?
Nói cách khác là trong một câu cần phải phân biệt rõ: Chủ ngữ/Động từ/Vị ngữ. Nó ở đâu? Bắt đầu từ đâu, tới đâu là kết thúc? Nó là đơn hay là phức (là một từ hay là một cụm, trong cụm đó lại có cả kết cấu chủ/động/vị nữa?)? Thành phần nào chỉ là đệm, mang tính định hướng trật tự các thành phần trong câu với nhau (như đích), hay chỉ là từ chêm vào để diễn tả cảm xúc (như đích, liễu, nha, ni,...)?
Các vấn đề trên là những gì các bạn cần nghĩ đến khi các bạn muốn dịch thuật một cách nghiêm túc. Không nên đặt nặng nó quá, các bạn chỉ cần đọc những điều trên, có t.ư duy rằng đó là những vấn đề mình cần cân nhắc để có một bản dịch đúng, còn lại hãy để quá trình rèn luyện, thực hành mài dũa năng lực của các bạn.
Sau đây là vấn đề thực hành.
Mình không muốn kể nhiều thêm nữa về quá trình mình học tập dịch mà gần như không có người chỉ dẫn. Mình chỉ muốn nói rằng, thông qua việc rà soát lại quá trình đó, mình hy vọng sẽ rút được ra một vài điều hữu ích có thể giúp rút ngắn thời gian học dịch cho những người mới như các bạn.
Theo mình thấy có vẻ như các bạn đi vào lối mòn mà khi trước mình đã vấp phải: Vừa quá phụ thuộc bị động vào bản convert, hoặc cách diễn đạt mà chương trình convert cung cấp, lại Vừa không biết cách tận dụng được sự phong phú trong những gì chương trình convert cung cấp.
Ở đây, mình muốn ám chỉ tới chương trình QuickTranslator.
Một vấn đề khiến người biên cảm thấy hết sức chán nản là khi đọc phải một bản [mang tiếng là] dịch mà lại không khác gì một bản convert [đối với họ]. Thậm chí còn chán nản hơn là khi người đó phải rút ra nhận định là: Còn chẳng bằng một bản VietPhrase đã edit nữa.
Không phải chê các bạn - những người dịch, mà là buồn vì các bạn đã bị 'nhiễm' VietPhrase (1).
Các bạn đã quên rằng, khi dịch, cái cần truyền tải lại là 'ý', chứ không phải câu chữ của bản convert (2).
Thậm chí các bạn đã quên, những gì các bạn hiểu (mà chưa chắc đã hiểu sâu sắc như bản thân các bạn nghĩ), chưa hẳn đã là điều mà người khác cũng phải hiểu, trong khi đó, dịch không phải để mỗi các bạn đọc, dịch là cho rất nhiều người đọc, vì vậy chúng ta đang hướng tới cái hiểu chung (3). Nói một cách dễ hiểu là :U phải dễ hiểu
.Quan điểm cá nhân mình khi viết bài này là: Nếu bạn là một người đã đọc VietPhrase nhiều trước đó, thậm chí có thể bạn đã 'nhiễm' mà không hay biết, hãy trở thành một người edit VietPhrase tốt trước khi tiếp tục quá trình dịch.
(Nói thì xấu hổ chứ lâu lâu đọc lại bản dịch, thi thoảng mình cứ à với ồ vì có nhiều chỗ ngày trước đọc VietPhrase mình đã hiểu sai, không chỉ về từ vựng, mà còn cả về ngữ pháp, mặc dù khi dịch thì mình rất cẩn thận, tránh không để xảy ra lỗi đó hết mức có thể. Nhưng các bạn cũng biết đấy, đọc truyện để giải trí, lấy ý là chính, hiểu đại khái là được, cái hay cái đẹp thường phải rút ra từ sự nghiền ngẫm, chiêm nghiệm và cả bàn luận, chứ bảo vừa đọc truyện nhanh mà vừa phân tích ngữ pháp, từ vựng thì chào thua. Có đôi khi phải làm với những chỗ khó hiểu mà thôi, chứ thường hoài thì chắc cũng chả buồn đọc nữa mất
)Mình tạm chia công đoạn thực hành thành các bước sau đây (không bắt buộc các bạn phải nhất nhất tuân theo lần lượt từng bước, có thể kết hợp chúng lại hoặc phân nhỏ chúng ra tùy vào sở trường sở đoản của các bạn, tuy nhiên không được bỏ sót yêu cầu nào hết, thêm được yêu cầu vào thì càng tốt
):- Nhận định rõ các thành phần cơ bản trong câu
- Tiếp tục phân tách các thành phần cơ bản đó thành các thành phần nhỏ hơn nếu có thể
- Xem xét xem các thành phần nhỏ nhất có thể chia được đã được diễn đạt phù hợp với văn cảnh hay chưa, nếu chưa, thay thế chúng bằng từ/cụm từ thích hợp
Thành phẩm của các bạn sẽ là một BẢN VIETPHRASE ĐÃ EDIT dễ hiểu, gần như chỉ cần một công đoạn nữa để nó biến trở thành một BẢN DỊCH THÔ, đó là: Sắp xếp lại trật từ các từ trong câu cho thích hợp. Đây cũng chính là ý tưởng của anh nhatchimai0000 khi muốn edit sẵn các bản VietPhrase rồi mới đưa cho người mới như các bạn dịch để các bạn dễ tiếp cận và hiểu được công tác dịch, có điều mình thấy nếu bản thân các bạn là người thực hiện sẽ tuyệt vời hơn, bởi ít nhất, nếu các bạn không thể dịch, các bạn cũng trở thành một người đọc hiểu và convert pờ rồ
).Sau đây mình xin lấy một vài ví dụ trong bản dịch Tu Chân Thế Giới chương 659 của BSGM, bạn hãy chấp nhận hy sinh thân mình vì khoa học đi
), không phải mình muốn chỉ trích hay bôi nhọ gì bạn đâu , à với lại mình tưởng là Bác Sĩ mới đúng chính tả chứ nhỉ :20:.Ví dụ:
Tiếng Trung
Hán Việt
Code:
Khán trứ tòng dung trấn định đích thân ảnh, đại điện chi trung, hứa đa sư huynh sư tả vô bất tâm sinh cảm khái.Bản dịch của Bác Sỹ Gây Mê
Hô, chúng ta bắt đầu phân tích từ bản Hán Việt như sau (chú ý, đây là cách phân tích của mình, cách của các bạn có thể khác, miễn là đạt hiệu quả tương đối như nhau):
Tách 1
[Khán trứ][tòng dung trấn định][đích][thân ảnh], [đại điện][chi][trung], [hứa đa][sư huynh sư tỷ][vô bất][tâm sinh cảm khái].
Ừm, theo mình thấy từ cách phân tích như vậy, thì bản convert của mình đã đạt yêu cầu, không cần phải chỉnh sửa thêm gì. Tuy nhiên, nếu Bác Sỹ Gây Mê mà để nguyên vậy khi dịch thì lại không được, bởi chữ [đích], cho thấy đối tượng của hành động nhìn là [thân ảnh] chứ không phải là [thong dong trấn định]
Trong tiếng việt, thường thì sau động từ sẽ là đối tượng trực tiếp của hành động, ví dụ:
Mày nhìn [tao] làm gì?
Mày nhìn [bố mẹ] tao làm gì?
Mày nhìn [con chó] nhà bố mẹ tao làm gì?
Thêm một vấn đề nữa, đó là [trong đại điện]. Ai ở trong đại điện? Ở đây là các [sư huynh sư tỷ].Vì vậy khi sắp xếp lại trật tự, phải là thế này:
Và đây là bản dịch đề nghị của mình:
Bài tập: Theo quy trình trên, hãy làm sao để đưa ra được một bản VietPhrase đã edit chỉn chu nhất (tách đúng các thành phần câu, lựa chọn cách diễn đạt đúng đắn), tiếp đó, sắp xếp lại đúng trình tự tiếng Việt. (Khi nộp bài nhớ nộp cả 2 bản VietPhrase đã edit và bản dịch thô có được nhờ sắp lại thứ tự).
Các bạn muốn học dịch cứ nộp bài và bàn luận tại đây, nếu không ra vấn đề thì cuối ngày mình sẽ có nhận xét và kết luận cuối cùng.
Chúc các bạn sớm thêm được một kỹ năng hữu ích nữa cho việc dịch của các bạn.
Cuối tuần vui vẻ!
bài tập 1 thì bó tay, hiểu ý nhưng diễn giải vẫn chưa ra!
