[Sáng Tác] Gợi ý về viết truyện sáng tác

[walrus]

Trước tiên thì mình phải tự nhận là mình không phải cây bút hay nhà văn gì, chỉ là đọc cũng kha khá, nên tàm tạm hiểu được yêu cầu của độc giả với tác giả là như thế nào.
Vấn đề viết sao cho hay thì vô bờ bến, ở bài viết này mình chú trọng chủ yếu vào các vấn đề vĩ mô.

1. Lên kế hoạch cho bối cảnh

Một trong những bước đầu tiên là chọn rõ bối cảnh của tác phẩm.

Giả sử mình viết truyện về thuyền trưởng cướp biển, thì cái mình cần xác định sẽ là câu chuyện thuộc thể loại lịch sử (cần chính xác) hay phiêu lưu giả tưởng (thoải mái sáng tạo)?
Nếu là lịch sử thì ở những năm bao nhiêu, diễn ra tại quốc gia nào, có bao nhiêu tài liệu hỗ trợ bạn viết (với văn lịch sử thì tài liệu khoa học là rất quan trọng)?
Nếu là giả tưởng thì bối cảnh mô phỏng theo tác phẩm có sẵn nào? One Piece (phong cách thiếu niên Nhật Bản)? Cướp biển vùng Caribbean (thần thoại châu Âu)?

Bạn cũng có thể tự xây dựng bối cảnh của truyện mình từ A-Z (Tolkien viết Chúa nhẫn tự xây dựng rất nhiều), nhưng tốt nhất là chọn sẵn 1-2 mô hình mẫu và thay đổi dựa trên đó. Ví dụ cũng là cướp biển vùng Caribbean nhưng bạn thay quái vật trong phim bằng quái vật trong thần thoại Việt Nam hoặc thần thoại Bách Việt (Sơn Hải Kinh), thuồng luồng và giao long chẳng hạn.

Lợi dụng sản phẩm sẵn có sẽ mang lại cho bạn hai lợi ích:

1. Bạn nhàn hơn
2. Độc giả bị cuốn hút vào truyện hơn, vì bối cảnh là thứ họ có sẵn trong đầu, không mất nhiều công tưởng tượng.

Tóm lại bạn và độc giả cùng win-win. Chả tội gì không làm.

2. Xây dựng nhân vật có chiều sâu

Một trong các vấn đề mà cây bút non tay hay gặp phải là nhân vật phụ quá đơn giản về mặt tính cách.
Ví dụ nhân vật nữ phụ phản diện thì đanh đá, nhân vật giáo sư già thì cả đời nghiên cứu chả biết gì về sự đời, nam phụ phản diện thì ngoài đô con thích gây sự ra có khi chẳng ra thá gì. Quanh đi quẩn lại một vài bài tủ miêu tả như trên, độc giả chưa cần đọc hết trang 1 đã biết trang 100 kết thúc ra sao, khỏi cần xem truyện nữa.

Cái tệ của nhân vật thiếu chiều sâu còn ở chỗ là nó phi thực tế. Lấy ví dụ mỗi chúng ta đều đã từng bị người ngoài chỉ trích là đanh đá, dốt nát, lười biếng, vân vân. Cái đó có đúng không? Không... hẳn. Đa phần con người đều đanh đá trong những lúc đanh đá, và hiền hòa trong những lúc hiền hòa. Còn tại sao ác hay hiền thì là do hoàn cảnh và mong muốn tại thời điểm đó.

Hoặc các bạn có thể dành thời gian quan sát bạn bè và người thân. Lấy ví dụ một người thân của mình là nhà báo chẳng hạn. Nói đến nhà báo thì mọi người hay nghĩ đến các câu đùa như "nhà văn nói láo, nhà báo nói phét" rồi thì "sục sạo săn tin", hay là "văn vở". Tuy nhiên những câu trên áp vào người thân của mình thì chẳng đúng lắm. Mà nó cũng hoàn toàn không lột tả được các nét khác trong đời sống như là tài nội trợ, tài ca hát, tài chơi thể thao. Tại vì sao, tại vì chúng ta đang nhận định một con người dựa trên mỗi nghề nghiệp của họ. Xây dựng nhân vật có chiều sâu đòi hỏi bạn nhìn nhận một cá nhân trên nhiều mặt:

1. Ngoại hình
2. Nghề nghiệp
3. Sở thích
4. Độ tuổi
5. Giới tính
6. Kinh nghiệm sống
7. Và đủ thứ khác

4. Xây dựng NHIỀU nhân vật, đối lập nhau nếu cần

Sau câu chuyện dựng cho kĩ một nhân vật, thì bạn cần làm là nhân rộng lên cho các nhân vật khác trong tác phẩm của mình. Thông thường các nhà văn lớn họ xây dựng được kĩ tầm vài chục nhân vật trong chỉ một bộ truyện. Ví dụ Nguyễn Nhật Ánh viết Kính Vạn Hoa có từng câu chuyện cho mỗi thành viên bạn học của Quý ròm (vài chục người, chưa kể người thân của những bạn học trên).

Lí do tại sao cần có nhiều (mà lại còn phải xung khắc nhau):

1. Tạo cao trào cho tác phẩm
2. Tạo cớ cho các nhân vật tương tác bằng hội thoại hoặc hành động. Ví dụ bạn viết văn lịch sử quân sự, mà mọi người yêu nhau cả, thì chém nhau kiểu gì. Cũng không cứ phải ghét nhau, ví dụ yêu nhau thắm thiết cũng là cái cớ để đàm thoại.
3. Không xảy ra trường hợp có những nhân vật phụ không cần thiết
4. Tăng tính thực tế
5. Tạo ra nhiều bối cảnh khác nhau cho nhân vật chính tương tác

Với số 3 và số 4, ví dụ nhân vật chính của bạn gặp một tốp nhân vật phụ là dân chài ven biển. Bạn đến thuyết phục làng chài này dọn đi để tạm tránh cướp biển. Sẽ không bao giờ có chuyện hoặc là những người này đồng thanh phản đối, hoặc cùng đồng lòng đi theo bạn. Đơn giản vì trong thực tế cũng thế, 9 người phải 10 ý.

5. Lên tình tiết và diễn biến

Tình tiết và diễn biến câu chuyện thực chất là hệ quả của các vấn đề chúng ta vừa bàn: bối cảnh và tính cách nhân vật. Tuy nhiên nếu bạn không biết câu chuyện của mình sẽ đi theo hướng nào, thì cách tốt nhất là tham khảo sách vở.

Lại quay về ví dụ của mình về hội cướp biển. Với dạng nhân vật này, người viết cần trả lời các câu hỏi sau:

1. Các nhân vật làm gì? (cướp biển, còn phải hỏi)
2. Họ làm ở đâu? (cướp biển thì phải ăn cướp, ví dụ từ dân chài ven biển, từ các thuyền buôn đi ngang qua)
3. Các phe phái khác sẽ tương tác ra sao với họ? (sẽ phải có hệ thống nhà buôn để tiêu thụ đồ ăn cướp của băng cướp này, sẽ phải có những người dân nghèo khó bỏ nghề chài để nhập hội cướp, sẽ có các tàu chiến của nhà nước đến dẹp loạn, vân vân)

Riêng số 3 khá phức tạp nên nói chung bạn sẽ phải đọc và suy ngẫm khá nhiều. Và việc suy ngẫm này có khi lại còn cho ra nhiều cái lợi khác trong bộ truyện. Ví dụ nếu bạn muốn nhân vật của mình là dạng anh hùng Hi Lạp đi tiễu trừ cướp biển, thì bạn cho phe cướp biển là phản diện. Ngược lại nếu bạn thích hình tượng lãng mạn như Thủy Hử, thì cho kẻ địch của cướp biển là triều đình thối nát. Có thể trộn lẫn bối cảnh với nhau, ví dụ tặc cướp phương Đông lại đánh nhau với quan binh châu Âu (cái này không đơn thuần là giả tưởng, trong lịch sử đã từng có, vào thế kỉ 18). Có rất nhiều không gian để sáng tạo.

Trên đây là vài đúc kết của mình trong thời gian gần đây rỗi hơi, mong được góp ý thêm.

 

[walrus]

@Thông Thiên Mộc ông chưa thèm đọc đã like à

 

[Thông Thiên Mộc]

@Thông Thiên Mộc ông chưa thèm đọc đã like à

đệ thấy có ích thì like ủng hộ thôi đọc mấy cái phụ lục thôi chứ ko đọc nội dung đâu, đệ đâu phải cây viết

 

[Hoang87]

Like ngay cho nóng, tối vào đọc

 

[avast1]

 

[Quần Đùi Hoa]

Em thề luôn là ý tưởng viết truyện nó cứ tự nhảy ra ở lúc đâu đâu ấy, thế là lúc nó có ý tưởng trong đầu là take note luôn, về sau bắt đầu dựa vào đó lên dàn cho truyện.
Nhất là viết theo bối cảnh cổ đại hoặc quá nhiều tuyến nhân vật em còn phải vẽ luôn một cái sơ đồ cây cho đỡ loạn các mối quan hệ.

 

[Hoa Lưỡng Sinh]

Em thề luôn là ý tưởng viết truyện nó cứ tự nhảy ra ở lúc đâu đâu ấy, thế là lúc nó có ý tưởng trong đầu là take note luôn, về sau bắt đầu dựa vào đó lên dàn cho truyện.
Nhất là viết theo bối cảnh cổ đại hoặc quá nhiều tuyến nhân vật em còn phải vẽ luôn một cái sơ đồ cây cho đỡ loạn các mối quan hệ.

Mình cũng thế á, khi thì đang thiu thiu ngủ ý tưởng phi ra, khi thì đang phóng vèo vèo trên đường. Tới khi vẽ được cái sơ đồ mạch truyện rồi viết 1/2, cảm hứng tụt cái veo

 

[Quần Đùi Hoa]

Mình cũng thế á, khi thì đang thiu thiu ngủ ý tưởng phi ra, khi thì đang phóng vèo vèo trên đường. Tới khi vẽ được cái sơ đồ mạch truyện rồi viết 1/2, cảm hứng tụt cái veo

Ghét nhất là lúc mình take note, xong take vội quá chữ như con giun, nhìn vào mà đôi lúc không biết đang viết cái gì. Thế xong mổ phím hết phần take note thì cạn ý tưởng.

 

[Hoa Lưỡng Sinh]

Ghét nhất là lúc mình take note, xong take vội quá chữ như con giun, nhìn vào mà đôi lúc không biết đang viết cái gì. Thế xong mổ phím hết phần take note thì cạn ý tưởng.

Đúng rồi nè, viết nhanh ta hay viết tắt nữa, còn vụ tick ý ở giữa, về sau nhìn lại chả nhìn ra mình đã viết cái gì luôn

 

[walrus]

Em thề luôn là ý tưởng viết truyện nó cứ tự nhảy ra ở lúc đâu đâu ấy, thế là lúc nó có ý tưởng trong đầu là take note luôn, về sau bắt đầu dựa vào đó lên dàn cho truyện.
Nhất là viết theo bối cảnh cổ đại hoặc quá nhiều tuyến nhân vật em còn phải vẽ luôn một cái sơ đồ cây cho đỡ loạn các mối quan hệ.

Hồi xưa Rowling viết Harry Potter cũng phải làm tương tự. Bà ấy kẻ một cái lịch, trên đó ghi thời khóa biểu học tập của các nhân vật, xong ghi rõ ngày này ngày kia thì có sự vụ gì blah blah.