TỪ KHI NÀO ĐỨC TÍNH CHÍNH TRỰC TRỞ THÀNH TRÒ CƯỜI CỦA THIÊN HẠ
Mấy hôm trước, tôi có được một bạn trẻ gửi cho bài dịch trên weibo Việt Nam, tiêu đề: “Từ khi nào đức tính chính trực lại trở thành trò cười cho cả thiên hạ?”
Đại thể, một cậu sinh viên cương trực đến ngạc nhiên, luôn đấu tranh chống lại sự gian dối bất công thì bị bạn bè cười nhạo, xa lánh, thậm chí cậu bị “những người bạn” hành hung khi sự trung thực của cậu làm ảnh hưởng đến lợi ích của họ. Một cô gái nhiệt tình tốt bụng, luôn giúp đỡ tất cả mọi người với tất cả lòng mình thì bị các bạn nữ khác chỉ trích là “bạch liên hoa”, ấy tức là giả tạo, làm mầu và thảo mai. Thế rồi những cô ả đội lốt phụ nữ kia tung tin bịa đặt, thêu dệt để hủy hoại cô gái thiện lương tốt bụng.
Không biết những tâm sự ấy là thật hay giả, song tôi đọc mà thấy buồn thật sự. (Cũng muốn viết vài dòng mà bận việc quá thành ra quên bẵng đi, tận hôm nay mới nhớ lại.) Tôi buồn, chính là vì cảm giác rằng câu chuyện kia là thật. Và buồn là bởi xã hội ngày nay không hề thiếu những câu chuyện như thế, cả Trung Quốc lẫn Việt Nam.
Tôi nói các bạn nghe mấy chuyện ở Việt Nam nhé. Một em học sinh lớp 5 nhặt được tài sản lớn, em mang nó nộp công an để trả lại người mất. Chả hiểu sao một hành động đẹp khi đăng tải lên fanpage vẫn có hàng loạt người nhảy vào chửi em ngu ngốc, nhạo báng em đủ kiểu.
Hay như một 9x, bỏ Google về Việt Nam làm phần mềm chống gian lận thi cử. Có hàng ngàn học sinh, hàng chục page lớn mang điều này ra nhạo báng, tệ hơn có nhiều đứa trẻ nguyền rủa cậu thanh niên 9x này. Đại ý, mày khốn nạn như thế bọn tao biết phải làm sao.
Và còn rất nhiều thứ kệch cỡm, đáng xấu hổ của “cộng đồng mạng Việt Nam” mà tôi không thể kể hết ra nữa. Vô lý chưa? Khi mà những hành động cao đẹp, bỏ qua lợi ích cá nhân/bản thân vì cộng đồng lại bị chửi ngu, bị nhạo báng. Người ta hả hê thích thú khi người khác gặp họa, thích like/share những thứ giật gân như đánh ghen, giật chồng, bê bối tình dục ... và đời t.ư của những người nổi tiếng và phán xét nó. Lạ kỳ chưa?
Xã hội văn minh, không phải là xã hội có nhiều công trình hiện đại, nhiều thiết bị tối tân … mà nó quyết định bởi dân trí và đạo đức con người. Từ xưa đến nay, trong bất kì thời đại nào, đạo đức luôn là một vấn đề luôn được quan tâm nhất trong xã hội. Một xã hội đói nghèo, lạc hậu có thể từ từ khắc phục được. Một xã hội không có đạo đức, con người dẫm đạp lên nhau mà sống, luôn tìm cách sân si triệt hạ lẫn nhau, không sớm thì muộn cũng sẽ bị lụi tàn.
Ai đã từng đọc Người Trung Quốc xấu xí của Bá Dương, nhất là đoạn lời tựa, hẳn sẽ không khỏi phì cười cho cái gọi là “định kiến xấu xí” của bệnh nhân. Tức là: Dưới con mắt vẩn đục, sẽ chẳng bao giờ nhìn thấy bầu trời trong xanh.
Và Việt Nam giờ cũng vậy, cũng càng có nhiều những con người xấu xí. Họ mặc sức xỉ nhục lăng mạ người họ không ưa. Dần dà vô cảm với người lạ, hằn học với người thân và nhẫn tâm, ác độc với bất kỳ ai họ nghi kỵ vì sống khác họ.
Nói như một câu hay gặp trong phim hài Châu Tinh Trì: Vậy chúng ta phải làm gì chứ hả? Đúng rồi, cũng cần làm gì chứ. Nhưng trước khi hành động, thì cần phải biết nguyên nhân tại sao lại càng có những con người xấu xí như thế này.
Tác giả viết bài ở weibo thì cho rằng, trích: “Sau này tôi mới dần dần hiểu ra rằng, khi bạn gặp được người xuất sắc hơn mình, phản ứng đầu tiên của chúng ta không phải là công nhận và học tập người ta, mà là nghĩ mọi cách để hạ thấp hay hủy hoại người đó.”
Tôi có phần đồng ý, nhưng tại sao càng ngày xã hội càng có nhiều những người phản ứng kỳ lạ vậy không? Dạ thưa, đó chính là “tiêu chuẩn xã hội” đang dần bị thay đổi. Theo tôi, lý do có thể kẻ ra mấy nguyên nhân chính như sau
1. Nền kinh tế thị trường bùng nổ, người ta càng ngày càng xem trọng các giá trị vật chất thay vì tinh thần.
Có một thực trạng đau lòng là thời buổi Kinh tế thị trường bùng nổ, nhiều người quá xem trọng vật chất cũng như lợi ích cá nhân. Thế là chủ nghĩa cá nhân cực đoan lên ngôi, để chiếm được càng nhiều lợi ích con người ngày càng sống ích kỉ, thờ ơ, vô cảm, thiếu tình thương yêu trước cuộc sống. Vì lợi ích mà nhiều người dẫm đạp lên tình người, phỉ báng các giá trị văn hóa truyền thống vốn rất đúng đắn và cao đẹp trong lịch sử dân tộc.
Chủ tịch Thành phố từng nói, đại ý: Chủ nghĩa cá nhân là một trong ba kẻ địch nguy hiểm của người cách mạng. Người vạch rõ: “Kẻ địch gồm ba loại. Chủ nghĩa t.ư bản và bọn đế quốc là kẻ địch rất nguy hiểm. Thói quen và truyền thống lạc hậu cũng là một kẻ địch to; nó ngấm ngầm ngăn trở cách mạng tiến bộ... Loại địch thứ ba là chủ nghĩa cá nhân, t.ư tưởng tiểu t.ư sản còn ẩn nấp trong mình mỗi người chúng ta. Nó chờ dịp - hoặc dịp thất bại, hoặc dịp thắng lợi - để ngóc đầu dậy. Nó là bạn đồng minh của hai kẻ địch kia”.
Vậy đấy, ngày nay có một bộ phận lớp trẻ chỉ biết nghĩ cho mình, nguy hại thay khi họ cho rằng đó là đương nhiên, ai không như họ bị gán mác ngu. Những hoạt động vì cộng đồng bỏ qua lợi ích bản thân bị chửi là dở hơi, bao đồng. Đáng sợ hơn, những hành động nào vì cộng đồng nhưng đụng chạm tới lợi ích cá nhân của họ bị lôi ra tế sống và hãm hại.
2. Văn hóa ngoại lai xâm thực, truyền thông bẩn lên ngôi dần định hướng con người ta hướng theo chủ nghĩa duy ác.
Thời buổi hội nhập, internet bùng nổ, ngày càng có những trào lưu/t.ư tưởng văn hóa lạ xâm nhập. Nên nhớ rằng một điều có thể đúng đắn thích hợp với vùng miền này, nó lại trở thành xấu xí và nguy hại với đất nước khác. Đó còn chưa kể đến những luồng văn hóa đen mà những “kẻ xấu bụng” cố ý tuồn sang nước ta với mục đích bất lương. Việc phân đinh tốt xấu đúng sai để lựa chọn ra cái hợp lý, có ích để học hỏi cũng như bài trừ cái tiêu cực, nguy hại là rất cần thiết. Tuy nhiên, thực sự mà nói Bộ VHTT&TT cũng như Bộ GD&ĐT Việt Nam chưa làm tốt điều này.
Không khó để nhận ra những biểu hiện văn hóa nước ngoài xâm nhập hầu hết các mảng của đời sống văn hóa tinh thần nước ta, song hoàn toàn không dễ để nhìn thấy hay đoán biết trước những hậu quả khó lường mà vấn nạn này mang lại. Tình trạng này không chỉ gây ra tâm lý sính Tây mà còn làm giảm khả năng được tiếp cận công chúng của những sản phẩm văn hóa truyền thống trong nước.
Dĩ nhiên, đánh vào thị hiếu nuôi dưỡng phần con luôn dễ dàng hơn việc tuyên truyền những giá trị tốt đẹp để bồi dưỡng xây đắp phần người.
Tôi lấy ví dụ, như những luồng t.ư tưởng “tự do dân chủ” quá đà từ phương Tây khiến người Việt ngày càng sống xa rời cộng đồng, lo lắng đấu tranh đòi quyền lợi bản thân nhiều hơn, sống xa rời lý tưởng.
Thế rồi các trào lưu Hủ, JAV, Hentai, Loli của Nhật hay các tác phẩm văn học mạng 3 xu của Trung Quốc… đang dần len lỏi vào Việt Nam và tăng dần độ phủ sóng, khiến lớp trẻ ngày càng nhiều người yêu thích nó, dần càng ngày càng có nhiều những bạn trẻ bị ngộ độc và lầm tưởng.
Internet phát triển, MXH bùng nổ, một khi không có chính sách kiểm soát và thắt chặt thông tin, vậy là bùm … Truyền thông bẩn xuất hiện thay đổi mọi thứ.
Thế là để ăn tiền từ view, sẽ có những hội những nhóm dạy và khuyến khích người ta khẩu nghiệp chửi nhau thế nào cho chất. Sẽ có những blogger, vlogger … xui trẻ con làm những trò rồ dại và ngớ ngẩn. Có những cô cậu bé dần quan tâm đến ấu râm dưới cái mác mĩ miều là ái nhi, lolicon …
Hay những bộ truyện văn học mạng ba xu của Trung Quốc đã từng có thời kỳ làm mưa làm gió ở Việt Nam, nó dạy tụi trẻ sống theo “chủ nghĩa cá nhân cực đoan”, “chủ nghĩa duy ác” dẫn đến sự thờ ơ, vô cảm trong xã hội hiện đại. Tất nhiên không thể phủ nhận được rằng văn học mạng Trung Quốc có nhiều tác phẩm giá trị song cũng có nhiều bộ truyện xấu xí, để chạy theo thị hiếu nên vô tình hay cố ý có những t.ư tưởng cực đoan đến ghê sợ. Đấy, đáng sợ đó chính là chạy theo thị hiếu. Tiếp thu, học hỏi cái tốt, cái đẹp thì khó song học mấy thứ xấu thì lại rất dễ dàng.
Thực ra, nếu coi văn học mạng TQ với mảng ngôn tình, tiên huyễn hay cả Đô thị ... như những câu truyện về người anh hùng đi trừ cái ác thì cũng tạm chấp nhận được để mà đọc. Song văn học ba xu cũng như các bộ phim cung đấu chém giết chốn hậu cung đang tung hô một motuyp nhân vật chính kiểu “chủ nghĩa cá nhân cực đoan” và ích kỷ, thậm chí có nhiều người to mồm, thù dai, tham lam.
Nam chính trong truyện mạng 3 xu nhiều người như ngựa giống, chén đủ cả từ già trẻ lớn bé, mẹ - con - chị - em, hễ xinh là thịt. Rồi thì để truy cầu cảnh giới, cứu thoát hay có lực lượng để bảo vệ những người ta yêu thương - lý tưởng nghe có vẻ hùng hồn, thế nhưng cách hành động thì ích kỷ đến vô cùng. Nữ chính trong cung đấu, lấy lí do tự bảo vệ mình kiểu "sống không vì mình thì trời tru đất diệt", vậy là đang từ hiền lành ngoan ngoãn vụt biến thành ác độc, đang từ nạn nhân thì biến thành hung thủ, đầu óc toàn âm mưu thâm độc để tìm cách triệt tiêu hãm hại những người có cùng hoàn cảnh như mình. Ai không có lý tưởng, không có nguyên tắc sống cụ thể rõ ràng (mà rất nhiều các bạn trẻ tuổi teen ngày nay đang như thế) - khi xen nhiều cái loại ấy thì không khéo cũng nhiễm cái đống tính xấu ấy hết lượt.
Nhận thức được sự nguy hại của văn hóa ngoại lai cũng như chủ nghĩa cá nhân, Trung Quốc ngày càng thắt chặt truyền thông. Trước là cấm các loại "trào lưu văn hóa" biến tướng không phù hợp, sau là kiểm soát nội dung cực kỳ chặt chẽ các tác phẩm truyện và điện ảnh. Cấm phim đam mỹ, cấm phim cung đấu. cấm truyện mạng ba xu dung dưỡng cái ác và sự ích kỷ.
Nhưng Việt Nam ta thì sao? Rõ ràng, chưa có một chế tài cụ thể để thắt chặt kỷ cương, làm trong sạch cộng đồng mạng. Thế là đám truyền thông kền kền ung dung tung hoành, lều báo lên ngôi ... dần dung dưỡng ra những cộng đồng sính Tây và tự nhục, ra những đứa trẻ ích kỷ và xấu xí. Thế là sự tử tế quá mức ở một xã hội mà chung quanh là những kẻ “xấu xí”, sẽ bị cho là "hâm", là "dở người". Đôi lúc bạn giúp đỡ ai đó, còn bị tai bay vạ gió, chính vì thế nhiều người rỉ tai nhau về thứ chủ nghĩa gọi là Makeno (mặc kệ nó)
Chủ nghĩa duy ác lên ngôi sẽ kéo theo sự vô cảm cũng như thái độ hằn học với tất cả mọi thứ của đại bộ phận chúng ta. Nguy hại hơn, người tốt nhất trong cái xã hội đó cũng bị ăn sâu bởi cái ý tưởng “muốn mạnh, muốn thành công, phải thành kẻ ác là dễ nhất”. Vậy nên dần dần, ai đó muốn làm việc thiện cũng chùn tay hoặc đắn đo cân nhắc.
Rõ ràng, đây là chuyện không của riêng ai, nhưng nó thuộc về phần trách nhiệm của Bộ TT&TT, Bộ GD&ĐT. Tức là trước tiên, công tác giáo dục phỉa nhằm nâng cao thị hiếu thưởng thức văn hóa nghệ thuật trong công chúng cũng như giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc cho học sinh ngay từ khi các em còn nhỏ. Tất nhiên, việc đẩy lùi tình trạng văn hóa nước ngoài xâm nhập ồ ạt, thiếu chọn lọc ở Việt Nam không phải là chuyện một sớm một chiều, nhưng cũng sẽ không quá nan giải nếu như Bộ TT&TT có chiến lược dài hơi, đúng hướng, đồng bộ và đáp ứng được nhu cầu văn hóa - tinh thần của công chúng.
Và một điều tôi muốn nói. người Á Châu chúng ta có một truyền thống tốt đẹp, đó là xem trọng các giá trị cộng đồng thay vì quan điểm "đèn nhà ai nhà nấy rạng". Văn hóa nguồn cội, giữ lấy cái gốc chính là đặc trưng của đạo đức Á Đông. Người châu Âu theo chủ nghĩa tự do, có thể rời bỏ gia đình đất nước để trải nghiệm cá nhân, nhưng người Việt Nam cần luôn hướng với các giá trị cội nguồn, tức hướng về đất nước quê hương, bố mẹ anh chị em minh.
Một điều nữa, các bạn của tôi ạ! Hãy cứ làm điều tốt, và hãy tin rằng người tốt trong xã hội sẽ rất nhiều, nhiều hơn gấp bội so với đám ác nhân sẽ mang lại tai ương cho bạn. Đừng vì tâm lý sợ mang họa mà chùn tay khi chúng ta làm điều tốt.
Hãy làm điều tốt, ít nhất thì cũng hành xử tử tế để xã hội này tốt đẹp hơn!
Nguồn: Đạo sĩ
