Mr Củ Cà Rốt
Phàm Nhân
Tác Giả: Một cô bé vô danh
Thể loại: Văn học nước ngoài
Reade: Hiện nay reader BNS chưa có truyện này dù nó tương đối nổi tiếng, hi vọng sẽ có bạn nào sưu tầm về.
Nguồn lời giới thiệu: Sưu tầm
"Thôi đi đi, con bé tinh ranh này, đầu em một nửa vẫn là của trẻ con, một nửa lại đặc nghẹt những suy nghĩ mà ngay đến người lớn cũng không muốn chất chứa.” (Năm thứ 3, tháng 7, ngày 1).
Đó là lời cô giáo Malburg nhận xét về cô học trò của mình, tác giả cuốn nhật ký này. Và đó cũng sẽ là cảm nhận của bất kì quý vị độc giả nào sau khi đọc hết những dòng nhật ký nửa già dặn nửa non nớt của cô bé đang độ tuổi mới lớn này.
Rita, tên gọi thân mật của tác giả, là một em bé thuộc tầng lớp trung lưu của xã hội Áo - Hung hồi đầu thế kỉ trước. Ở em không có những trải nghiệm khốc liệt của một số phận bất thường, hoặc nghèo khó hoặc phải kinh qua chiến tranh, như trong Nhật ký Anne Frank. Cuộc sống của em, trái lại, đầy ắp những sự kiện đời thường phẳng lặng tinh tế. Chính trong sự yên tĩnh bề ngoài, ta có dịp “chiêm ngưỡng”, nói như Sigmund Freud, nhà phân tâm học nổi tiếng của thế kỉ 20, bề sâu nội tâm vô cùng bí ẩn và phong phú của con người, tách rời ngoại cảnh. Cuốn nhật ký, vì vậy, là một chất liệu nghiên cứu có giá trị, đặc biệt với những ai muốn tiếp cận lý thuyết phân tâm học của
Sigmund Freud.
*
* *
Cuốn nhật ký được chia làm 4 phần, theo niên lịch. Nếu độc giả lưu ý, sẽ thấy sự trở đi trở lại của một số sự kiện đời thường của Rita. Năm nào cũng bao nhiêu đó chuyện - đi nghỉ hè, sinh nhật (cô bé sinh ngày 30 tháng Bảy), làm quen bạn bè, nảy sinh tình cảm yêu đương, trở về nhà, đến trường, khám phá “chuyện đó”, giao tiếp với mọi người, đi nghỉ mát… Sự lặp lại thường được trình diễn ở một trình độ cảm xúc cao hơn, với ngôn ngữ diễn đạt phong phú hơn.
Phần 1 được viết trong khoảng thời gian Rita từ 11 đến 12 tuổi. Theo một thỏa thuận với cô bạn gái thân thiết Hella, cô bé Rita bắt đầu viết nhật ký từ ngày 12, tháng Bảy, mùa hè trước khi vào Trung Học. Trong năm đầu, Rita bộc lộ tính cách của một tiểu thư bé con kiêu ngầm, và khá là ranh mãnh. Người đọc cũng có dịp “chiêm ngưỡng” tất cả những điều mà Sigmund Freud giới thiệu: những mối quan hệ gia đình lúc còn nhỏ, buổi đầu của tình bạn, rung động đầu đời.
Phần 2 được viết trong khoảng thời gian Rita từ 12 đến 13 tuổi. Không còn là những chuyện vụn vặt, so đo trong gia đình, Rita bắt đầu chú ý đến những mối quan hệ trong nhà trường, để ý các thầy cô, và rung động với… thầy giáo. Cô bé bắt đầu tìm hiểu về “chuyện đó”, với nhiều sự cố dở khóc dở cười.
Phần 3 được viết trong khoảng thời gian Rita từ 13 đến 14 tuổi. Trong năm này, Rita bắt đầu thoát ra khỏi hệ quy chiếu “cái tôi”, thể hiện mình là một em nhỏ rất tốt bụng, dễ thương. Nếu ở 2 phần trước, độc giả đôi khi thấy phát ghét vì cái nhìn có phần “xấc xược” của Rita, thì đến phần 3 này, độc giả sẽ thấy Rita bắt đầu có chút tự ti, bớt tự tin, và tỏ vẻ yếu đuối. Có vẻ như những tổn thương, trong đó có sự qua đời của người mẹ, đã ảnh hưởng lớn đến tính cách của cô bé.
Phần 4 được viết trong khoảng thời gian Rita từ 14 đến 14 tuổi rưỡi. Nhật ký dừng lại ở sự kiện ngày 24 tháng 1, dừng lại ở một niềm vui, để rồi không bao giờ tiếp tục nữa, vì 5 ngày sau, bố Rita đột ngột qua đời. Ở phần cuối cùng này, mỗi ngày Rita đều viết dài hơn so với những năm trước, kể cả những chuyện không thực sự quan trọng. Cô bé miêu tả kĩ lưỡng, đầy đặn hơn. Tâm t.ư cô có những diễn biến phức tạp, tinh tế hơn, đặc biệt khi chạm đến chuyện tình cảm.
LƯU Ý KHI ĐỌC
Đầu tiên, cần khẳng định đây không phải là một cuốn sách được chủ ý viết ra cho công chúng thưởng thức. Đây là một cuốn nhật ký ghi nhận lại các diễn biến tâm lý trong đời thường, ngoài vô thức của chính tác giả, không ai “thò kéo” vào cắt tỉa. Đối tượng độc giả duy nhất mà Rita hướng đến, hồi đầu, chỉ là một cô bạn thân bằng tuổi.
Chính vì sự “nguyên sơ” đó, Sigmund Freud muốn giới thiệu cho các sinh viên chuyên ngành tâm lý đọc. Đọc để hiểu biết về một giai đoạn quan trọng trong đời sống của con người, đọc để tìm kiếm những ví dụ minh chứng cho các lý thuyết mà mình theo đuổi.
Tuy nhiên, theo dòng thời gian, cuốn sách đã vượt ra khỏi khung đối tượng đọc ban đầu. Không chỉ các nhà tâm lý học quan tâm, mà các nhà sư phạm và quý vị phụ huynh cũng tìm thấy trong sách những điều bổ ích, phục vụ cho việc giáo dưỡng con em mình.
Một cuốn sách của trẻ nhỏ viết ra cho trẻ nhỏ, song không được giới thiệu rộng rãi cho trẻ nhỏ đọc ngay từ đầu, mà phải thông qua sự thẩm định và sàng lọc của người lớn. Liệu đó có phải là một nghịch lý?
Vậy tuổi mới lớn có đọc sách này được không? Sách này có ẩn chứa điều gì cấm kị không? Thưa rằng, chúng ta hoàn toàn có thể an tâm về sự lành mạnh của cuốn sách và rằng, tuổi mới lớn đọc được, nên đọc, và để tâm suy nghĩ về những điều mà một bạn đồng trang lứa đã gợi ra. Chỉ có một lưu ý nho nhỏ, đây không phải là một cuốn sách để các bạn thiếu niên mới lớn đọc ngốn ngấu, các bạn sẽ chỉ thấy hay ho, thú vị nếu đọc từ từ, đọc khi có những hoang mang, thắc mắc của bản thân mà không biết giãi bày, tâm sự cùng ai.
Trong quá trình dịch thuật và cảm nhận tinh túy của “viên ngọc quý” - chữ Sigmund Freud dùng để gọi cuốn nhật ký - người dịch còn thấy cần mở rộng đối tượng độc giả đến những người tử tế và tận tâm, những người chậm rãi và sâu sắc, những người yêu thích ngắm nhìn quá khứ như một cuốn phim nhẹ trôi, những người muốn dùng sự hiểu biết một cuộc đời này để chạm đến một cuộc đời khác, muốn học từ cuộc đời này những điều làm vơi đi gánh nặng của một cuộc đời khác.
Tóm lại, những người đọc sách thuộc độ tuổi nào cũng được, giới nào cũng được, không giới hạn. Người dịch chỉ xin mách bạn một mẹo đọc cuốn nhật ký này sao cho thú vị và bổ ích nhất, đó là hãy đọc trên góc độ một nhà khoa học, nắm bắt từng chuyển động tâm lý, suy đoán từng cái tên và địa danh viết tắt, không được đọc nhanh, đọc nhảy, lại cũng không được đọc quá chậm đến độ quên mất tiến trình. Cốt làm sao cho khi đọc xong sách thì cả cuộc đời trẻ nhỏ thơ mộng - ngơ ngác và đáng yêu đó đã ở cả trong tâm trí ta rồi, và khi cất lên tiếng gọi Rita thì cả thần trí như hướng về một người em, người bạn thân, người con, người học trò… yêu quý, thậm chí là hướng về một ta nào đó đã ở lại trong quá khứ…
Rita, tên gọi thân mật của tác giả, là một em bé thuộc tầng lớp trung lưu của xã hội Áo - Hung hồi đầu thế kỉ trước. Ở em không có những trải nghiệm khốc liệt của một số phận bất thường, hoặc nghèo khó hoặc phải kinh qua chiến tranh, như trong Nhật ký Anne Frank. Cuộc sống của em, trái lại, đầy ắp những sự kiện đời thường phẳng lặng tinh tế. Chính trong sự yên tĩnh bề ngoài, ta có dịp “chiêm ngưỡng”, nói như Sigmund Freud, nhà phân tâm học nổi tiếng của thế kỉ 20, bề sâu nội tâm vô cùng bí ẩn và phong phú của con người, tách rời ngoại cảnh. Cuốn nhật ký, vì vậy, là một chất liệu nghiên cứu có giá trị, đặc biệt với những ai muốn tiếp cận lý thuyết phân tâm học của
Sigmund Freud.
Sigmund Freud.