Tác Giả: F. David Peat
Thể loại: Triết Học/Nhận Thức Luận
Reader: Hiện tại chưa có bản trên internet.
Người viết bài này xuất phát là một dân ban A, tốt nghiệp Bách Khoa chuyên ngành kỹ thuật. Sau hơn chục năm lăn lộn với các môn Toán Lý Hoá và diễn dịch ra hằng hà sa số các môn kỹ thuật và đặc biệt cùng với trào lưu mô hình hoá các hiện tượng trên máy tính, tôi nghĩ các bạn nào cùng cảnh ngộ đều sẽ có cảm giác cuộc sống xung quanh chúng ta đều được chi phối bởi các quy luật và công thức chằng chịt, từ giọt nước rơi bao lâu tới chừng nào thiên thạch rớt xuống trái đất. Đó là một thứ cảm giác chắc chắn về thế giới, rằng chỉ cần chúng ta đủ thông minh, chúng ta sẽ có thể chi phối được mọi sự, hoặc ít ra là thấu hiểu được chúng và để từ đó lập kế hoạch làm việc.
Nhưng trong “Từ xác định đến bất định”, tác giả F.David Peat đã lung lay cái cảm giác chắc chắn ấy. Đó là một cuộc đi dạo đến những giới hạn của những thứ tưởng như là chắc chắn nhất của khoa học: logic, ngôn ngữ và toán học. Ông đặt ra những hoài nghi về cách thức mà chúng ta nhìn nhận và miêu tả thế giới, đồng thời nghi ngờ về việc liệu chúng ta có bao giờ có thể thấu hiểu bản chất của thế giới hay không? Câu trả lời cho các vấn đề hiện tại là gì nếu luôn luôn xảy ra những điều không thể đoán trước ngăn cản chúng ta đến kết quả mong muốn.
Luôn có một sự sợ hãi dành cho những thứ bất định, chúng ta lo sợ những hình hài mờ nhạt trong bóng tối, chúng ta ớn lạnh khi nghĩ về những nguy cơ bủa vây cuộc sống hàng ngày, chúng ta từ chối nhìn về một tương lai mờ mịt không rõ ràng. Ánh sáng, những hình mẫu tốt đẹp, những bản kế hoạch dài hạn… là cách mà chúng ta tự trấn an bản thân. Nhưng F.David Peat đã chỉ ra rằng, ngay cả mắt và não của ta cũng không hoàn toàn đáng tin tưởng. Và cuộc sống của chúng ta có thể chỉ là một sự hoang mang vô tận.
Nhưng đây không chỉ là một cuốn sách tràn đầy những công thức khô khan và các lý thuyết cao siêu. Bằng lối viết đơn giản, dễ hiểu, tác giả F.David Peat còn mang đến những câu chuyện về cách mà sự bất định ảnh hưởng lên triết học, mỹ thuật, văn học, xã hội, môi trường, thời tiết… Cách mà chúng ta có thể lợi dụng bất định để một lần nữa tìm ra quy luật của thế giới, để nhận ra rằng bất định thực ra không đáng sợ, chúng tồn tại và chúng ta phải chấp nhận điều đó mà không xây dựng cuộc đời mình bằng các định kiến chật hẹp và gò bó. Hãy mở rộng cửa để đón những luồng gió mới và chờ đợi những bất ngờ mà tương lai mang đến.
_o0o_
Trong Từ tất định tới bất định, David Peat đã kiểm tra sự khác biệt cơ bản về triết học giữa tất định, yếu tố tiêu biểu cho suy nghĩ của nhân loại suốt thế kỉ 19 và sự sụp đổ của nó trong thế kỉ 20. Thế kỉ 19 đã được đánh dấu bởi sự lạc quan vô bờ bến và sự tự tin vào sức mạnh của công nghệ. Những nhà vật lí thời đó tin rằng vũ trụ là một cơ chế đồng hồ khổng lồ có chức năng hoạt động tuân theo những nguyên tắc cứng nhắc mà hoàn toàn có thể dự đoán được. Năm 1900, Chủ tịch Hiệp hội Hoàng gia Anh đã tuyên bố rằng tất cả mọi thứ quan trọng đều đã được khoa học phát hiện. Tuy nhiên, điều này đã không tồn tại quá lâu trước khi những hạt giống của một cuộc cách mạng khoa học mới bắt đầu bén rễ. Thuyết lượng tử và thuyết tương đối đã chứng minh một nghi ngờ rằng kiến thức của chúng ta hoàn toàn không đầy đủ và sự giới hạn vốn có cũng con người trong việc dự đoán và kiểm soát thế giới xung quanh.
Trong khi thế kỉ 20 đã khởi đầu bằng cái xác định chắc chắn thì nó lại kết thúc bằng cái bất định hỗn độn. Không bao giờ chúng ta còn có thể có một niềm kiêu hãnh về trí tuệ của chúng ta như hồi đầu thế kỉ 20 nữa! Trong niềm say mê đến cuồng dại đối với khoa học & công nghệ, chúng ta đã đánh giá quá cao khả năng của mình trong việc điều khiển và kiểm soát thế giới xung quanh. Chúng ta đã bỏ quên sức mạnh xung lực của t.ư duy phi luận lí. Chúng ta đã quá tự hào với những thành tựu tri thức, quá tự tin vào khả năng của chúng ta, quá bị thuyết phục rằng nhân loại sẽ bước những bước dài trên trái đất giống như thần thánh.
