[Điểm Sách] Tiểu thuyết: Đỏ - Nguyễn Dương Quỳnh

[Quần Đùi Hoa]

Đỏ
(tập truyện vừa)



Công ty phát hành: Nhã Nam
Nhà xuất bản: NXB Lao Động
Tác giả: Nguyễn Dương Quỳnh
​

Lời tựa sưu tầm:

Đã bao giờ bạn đứng giữa chốn đông người nhưng vẫn cảm thấy cô đơn chưa? Đỏ của Nguyễn Dương Quỳnh chính là thế. Đỏ chính là sự cô đơn, một sự cô đơn giữa chốn đông người.

Đỏ của Nguyễn Dương Quỳnh là một sự cô đơn, sự cô đơn bao trùm trong khắp các trang sách mà ta mãi tìm lời giải. Không phải truyện dài, chỉ là truyện vừa, nhưng sự cô đơn mà Đỏ mang lại thì dài không thể tả. Đó là cảm giác trống trải, cảm giác cô đơn khi xung quanh ta, những con người đang ngày đêm tấp nập, đang nói cười vui vẻ, nhưng ta vẫn cô đơn vì họ không hiểu ta. Đúng hơn, họ không hiểu ta vì ta chưa bao giờ hiểu họ.

Đỏ không dài, cũng không quá ngắn, nên chỉ có thể gọi là tập truyện vừa. Sách chỉ vẻn vẹn hơn 200 trang với 2 truyện vừa là Đỏ và Nước sốt cà chua. Cả hai câu truyện là hai hoàn cảnh khác nhau của hai con người khác nhau, nhưng họ đều có một điểm chung, đó là họ cô đơn. Họ cô đơn vì không ai hiểu họ, hay vì họ không hiểu mọi người.

Cả không gian của Đỏ bao trùm trong một khu phố Hoa dành cho những người bình dân. Họ nói tiếng Hoa, họ ăn các món ăn của người Hoa, nhà cửa của họ trang trí theo kiểu người Hoa, và cả khu phố đều mang nặng một cái Hoa nặng nề. Nhân vật “Tôi” sống trong khu phố đó, đơn giản vì không còn chỗ nào có thể rẻ hơn chỗ đó được nữa. Nhân vật “Tôi” không được tác giả cho biết là nam hay nữ, nhưng theo tôi, thì đó là một chàng trai, bởi lẽ, vì đó là một chàng trai, mà anh ta mới có một chút xao xuyến với cô gái Hoa đó. Nhân vật “Tôi” sống trong một khu phố toàn người Hoa, họ nói tiếng Hoa. Họ nói cái thứ tiếng mà anh chẳng hề thích thú một chút nào. Anh chẳng hiểu họ nói gì, họ cũng không biết anh muốn nói gì. Từ sâu trong khu phố Hoa đó, sự cô đơn đã bắt đầu nhen nhóm. Gần phòng anh là phòng của một người đàn ông Trung Quốc nhập cư trái phép, có một đứa con nhỏ. Lặng lẽ và sạch sẽ.

Anh bắt đầu tò mò với đứa con nhỏ lặng lẽ và sạch sẽ mà bà chủ nhà nói là ai, hình dạng của nó như thế nào. Anh bắt đầu tưởng tượng, nhưng tưởng tượng mấy cũng không thể hình dung ra đứa con nhỏ lặng lẽ và sạch sẽ đó. Sự cô đơn càng ngày càng lớn lên khi mà người hàng xóm ngay sát cạnh phòng anh anh còn không biết, không được nhìn thấy họ thì làm sao có thể thoát khỏi sự cô đơn ấy được.

Anh là họa sĩ, thời còn học vẽ, cũng có một cô gái người Hoa nhập cư trái phép. Cô là người Hoa. Đó là cô người mẫu của anh, của riêng anh. Cô làm anh bắt đầu rung động, và anh chẳng bao giờ gặp lại cô sau 3 lần gặp mặt đó. Người đàn ông cạnh phòng anh cũng là người Hoa, cũng là người nhập cư trái phép, ông ta cũng có một đứa con nhỏ, lặng lẽ và sạch sẽ. Sự cô đơn càng bao trùm hơn khi sự mơ hồ đó ngày càng lan rộng ra, ngày càng không dứt. Giữa những con người ấy, anh chẳng hiểu họ. Anh chẳng hiểu người đàn ông cạnh phòng mình làm gì, tại sao ông ấy vắng mặt vào ban đêm, tại sao những người lạ đến. Đơn giản vì anh không biết tiếng Hoa, vì anh không hiểu họ.

Truyện thứ hai, cũng là truyện cuối cùng của quyển sách là truyện Nước xốt cà chua. Cũng không hiểu tại sao truyện lại có tên là Nước xốt cà chua, cũng giống như nhân vật chính trong truyện lại đặt tên cho con mèo là Nước xốt cà chua. Và cái bang nhạc điên rồ nào ấy lại đặt tên là Nước sốt cà chua. Trần Nam Phong, nhân vật chính trong câu truyện phải trở về tiếp nhận gia sản mà ông mình để lại sau khi ông qua đời. Và việc anh trở về lúc này là bán quách đi cái quán của ông cho xong. Nhưng những con người mà ông đã tin tưởng nhận vào làm ấy lại là một dấu chấm hỏi lớn cho nhân vật. Họ là ai, tại sao ông lại nhận họ. Anh hoàn toàn lạc lõng giữa nơi quen thuộc này, đơn giản vì anh không hiểu những con người ở đây, chính xác hơn là vì anh không chịu hiểu họ.

Ban nhạc quái đảng lại càng làm cho người đọc khó hiểu. Họ từ đâu đến? Họ làm gì. Họ chơi đi chơi lại chỉ duy nhất một bản nhạc nhưng lại được khen ngợi. Và Thiên là ai? Tại sao anh ta đến? Tại sao ông lại nhận anh ta? Những câu hỏi đó làm cho Trần Nam Phong lạc lõng, anh không thuộc về nơi này. Càng đọc Nước xốt cà chua, ta lại càng khó hiểu những điều kỳ lạ đang diễn ra xung quanh nhân vật chính, đó cũng chính là sự cô đơn mà tác giả đang muốn gửi gắm.

Ta cô đơn, vì họ không hiểu ta hay vì ta không chịu hiểu họ?

Cả Đỏ và Nước xốt cà chua là một chặng đường dài của sự cô đơn khi ta đang đứng giữa mọi người. Đó là một hành trình dài tìm lại đáp án. Không nhiều lời thoại, không hành động. Mọi việc cứ đơn giản theo cách của nó. Nhưng càng đọc, ta lại càng thấy sự cô đơn ấy lớn dần lên, và ta thấy phảng phất hình bóng của chính mình trong đó. Sự cô đơn. Sự cô đơn giữa chốn đông người, giữa những con người đã từng quen thuộc. Đó chính là Đỏ.

Tôi tình cờ biết đến Đỏ trong radio. Được giới thiệu và được nghe trích một phần trong đó. Tôi thích Đỏ, thích cái cách kể chuyện của tác giả, và thích sự cô đơn của nó. Lúc đó tôi muốn tìm mua ngay Đỏ về đọc để tìm lời giải thích cho sự cô đơn đó. Tôi muốn biết đứa con gái lặng lẽ và sạch sẽ đó là như thế nào, muốn biết cô người mẫu đó là như thế nào. Nhưng mãi gần hai năm sau tôi mới có dịp cầm trên tay quyển sách này, vì nhiều lý do. Đọc Đỏ, tôi bị đắm chìm trong nỗi cô đơn ấy, và cố tìm câu trả lời, như nhân vật trong truyện. Đó là một nỗi cô đơn trải dài dằng dặt, từ trang sách này qua trang sách khác, từ truyện vừa này sang truyện vừa khác. Và đọc xong, tôi lại bùi ngùi ngẫm nghĩ. Cho đến thời điểm hiện tại thì có lẽ giới thiệu Đỏ đã là quá muôn vì sách cũng đã gần 4 năm rồi. Nhưng quả thật, bỏ lỡ Đỏ là một điều hơi nuối tiếc, bởi vậy tôi mới giới thiệu nó cho mọi người mặc dù đã có thể gọi là cũ được rồi.

Đúng như tên quyển sách, bìa của sách cũng là một màu đỏ. Nhưng không phải đỏ tươi, cũng không phải là đỏ cà. Đó là một màu đỏ dịu nhẹ, một màu đỏ mà tôi có thể gọi nó là một màu đỏ hoàn hảo. Nó hoàn hảo đến từng chi tiết. Cả bìa sách là một màu đỏ dịu nhẹ với một vài đốm và mờ ảo, nó mờ ảo giống như sự cô đơn chứa đựng bên trong nó vậy. Ta sẽ chẳng thể nào hình dung ra được đó là gì. Ta chỉ có thể nhìn thấy nó mờ ảo vậy thôi. Cũng giống như ta không thể giải thích hết được sự cô đơn ấy là gì, nó cũng mờ ảo như vậy. Và cả tên quyển sách, một chữ “đỏ” được viết rất độc đáo mà riêng cá nhân tôi, phải nói là tuyệt đẹp. Cùng với màu sơn trắng bằng chất liệu sơn cũng rất độc đáo. Phải nói, chỉ riêng bìa của sách thôi, nó cũng khiến ta phải mê mẫn với nó rồi. Sách được Nhã Nam phát hành, nhà xuất bản Lao Động xuất bản. Chất lượng in tốt cùng với giá vừa phải. Đỏ là sự lựa chọn cho những người nội tâm và cô đơn, để tìm thấy sự đồng cảm cũng như đáp án của sự cô đơn của mình. Bạn nên tìm đọc Đỏ một lần để có thể cảm nhận hết được nó.

Written by blogger Than​

Spoiler

Đỏ của Nguyễn Dương Quỳnh là một sự cô đơn, sự cô đơn bao trùm trong khắp các trang sách mà ta mãi tìm lời giải. Không phải truyện dài, chỉ là truyện vừa, nhưng sự cô đơn mà Đỏ mang lại thì dài không thể tả. Đó là cảm giác trống trải, cảm giác cô đơn khi xung quanh ta, những con người đang ngày đêm tấp nập, đang nói cười vui vẻ, nhưng ta vẫn cô đơn vì họ không hiểu ta. Đúng hơn, họ không hiểu ta vì ta chưa bao giờ hiểu họ.

 

[Quần Đùi Hoa]

Cảm nhận từ Hoàng Nga

Spoiler

Đọc Đỏ của Nguyễn Dương Quỳnh giống như quan sát một người câm đang cố co mình lại, nhưng thế giới nội tâm không ngừng chuyển động dữ dội.

Người câm, bởi các nhân vật không cần, không thể và không muốn giao tiếp bằng ngôn ngữ thông thường. Mạch truyện cũng không diễn biến theo một logic dễ nắm bắt mà trôi chảy theo những biến chuyển bất định của các mối quan hệ không dễ gọi tên. Người đọc, không được giao tiếp, không được đặt câu hỏi. Chỉ có thể chờ đợi, và day dứt vì truyện vừa gần 100 trang này. Vì tài? Hay vì khéo? Mà Nguyễn Dương Quỳnh làm được điều ấy khi mới 21 tuổi.

Nhân vật chính của Đỏ là một cô gái Việt đến trọ trong khu người Hoa nghèo khổ và đậm đặc. Không ai nói tiếng Việt, còn cô thì không nói tiếng Hoa. Ngày ngày, cô gái đi về trong nỗi cô đơn đặc trưng của người xa xứ. Cô gái thích táo, và quan tâm đến đứa trẻ phòng bên, sống cùng cha là một người Hoa nhập cư trái phép, và dường như không phát ra tiếng động nào cả. Đứa trẻ có đôi mắt trong ấy là mối nối giữa cô gái với thế giới xung quanh, là vòng sóng nhỏ khuấy động thế giới nội tâm và khởi điểm của những biến động bên trong cô gái. Vì đứa trẻ, cô gái, vốn tĩnh lặng đến mức tưởng như không có cả hơi thở ấy, chống lại cả những người Hoa xa lạ. Vì đứa trẻ, cô gái vốn chỉ yêu hương táo ấy, bắt đầu mơ thấy mùi tóc khô như cỏ cháy trên đồng của người cha. Vì đứa trẻ, cô gái thường viết thư nhà nhưng không gửi ấy, thấy đau nhói mỗi lần vô tình nhìn thấy người đàn ông lướt qua như một người lạ. Vì đứa trẻ, cô gái vốn luôn ngăn mình với thế giới xung quanh bằng ý nghĩ “tôi không quan tâm…” bắt đầu xao động bởi những câu hỏi về hai cha con phòng bên. Câu chuyện về cô gái, đứa trẻ, và người cha thực chất là khao khát sâu xa được lại gần, được gắn bó, được thuộc về trong mỗi cá thể. Với những cá thể đơn độc, không thể giao tiếp theo cách thông thường, khao khát ấy được thể hiện dưới những dạng thức ám ảnh hơn hết.

Đỏ còn là câu chuyện về nỗi đau vì những người vô tình đến trong cuộc đời ta, vô tình khuấy động và xâm lấn thế giới trong ta, rồi lướt đi như một người xa lạ. Người và chuyện có thể cũ đi, nhưng day dứt thì vẫn còn đó “Đêm ấy, tôi hai mươi mốt tuổi, và tự nhiên hiểu được một điều đơn giản. Khi đã ném một hòn sỏi xuống mặt hồ, dù nhỏ bé đến đâu, thì nước hồ chẳng bao giờ bằng lặng trở lại. Khi đã vô tình hay hữu ý, tạo một chút xao động trong thế giới nhỏ bé này, thì cũng không thể trong mong gì mọi thứ sẽ biến mất”.
Đỏ làm tôi nghĩ nhiều đến Chungking Express của Vương Gia Vệ. Từ câu chuyện về những phận người vô tình đan chéo vào nhau, đến cách nhân vật không được định danh rõ ràng, và đặc biệt là nhịp điệu và hình ảnh của những đoàn tàu sầm sập ngược xuôi. Trong không khí ngột ngạt vì những cánh cửa không bao giờ được mở, vì màu đỏ đậm đặc của phố Tàu, vì những nhân vật không nói hay không thể nói, những đoàn tàu ngược xuôi giống như định tuyến cho những chuyển động của tâm lý nhân vật.

Đọc Đỏ, tôi muốn Nguyễn Dương Quỳnh tiết chế hơn nữa trong câu chữ, dù lối viết câu ngắn, tối giản biểu cảm của cô có thể xem là chắc tay với một người mới viết. Những thán từ như chao ôi, xót lòng hay nhói đau, theo tôi là thừa với một câu chuyện và văn phong như Đỏ.

 

[Quần Đùi Hoa]

Cảm nhận từ Bạch Tử - Lạc Hoa Viên

Spoiler

Đỏ là tập truyện vừa đầu tay của tác giả trẻ Nguyễn Dương Quỳnh

Tôi viết bài cảm nhận với t.ư cách không quen biết tác giả, tức là tôi sẽ thẳng thắng trung thực, không khoan dung độ lượng, không niệm tình nương tay. Bài viết này hoàn toàn dưới góc độ cá nhân.

Dương Quỳnh sáng tác cả cổ trang và hiện đại. Truyện đầu tiên tôi đọc của Dương Quỳnh là Phong Quốc với nick ndqanh_vn từ rất lâu rồi, lúc đó chỉ đọc vậy thôi chứ chẳng quan tâm đến tác giả. Nhưng khi đọc Thanh, tôi bắt đầu chú ý. Vì gặp lại những nhân vật vừa lạ vừa quen, vì quan điểm đọc sách đã thay đổi, cả cảm quan thẩm mỹ cũng vậy. Nói gì thì, truyện của Dương Quỳnh khá hợp với những kẻ tự kỷ và già trước tuổi.

.

1. Đỏ
Cảm giác bao trùm là sự cô đơn, xuất phát từ những nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan. Đôi khi, sự cô đơn khiến tôi mệt mỏi và cảm thấy các nhân vật thật ngu ngốc.

Nhân vật “tôi” vừa muốn thứ gì đó thuộc về riêng mình, vừa muốn ở trên ốc đảo cách xa mọi thứ. Những kẻ như vậy là loại yếu đuối đáng sợ, tự đưa mình vào bế tắc và quay lưng với cả thế giới, rồi đôi khi trách móc thế giới bỏ rơi mình. Con người tham lam quá sẽ bi kịch, nhưng nhân vật “tôi” cũng chưa đủ tham lam. Kẻ đó vẫn muốn sẻ chia, vẫn cần hơi ấm, vẫn mong yêu thương nhưng cuối cùng chỉ là sự trống rỗng và bất lực. Cảm giác sợ được rồi mất, sợ bị tổn thương, sợ thấy mình khốn cùng khi cho đi tất cả… con người ai cũng có, chỉ là có người đủ can đảm đón nhận và có người khôn ngoan từ chối, có người biết cách vượt qua và có người chết cùng vết thương. Nhân vật “tôi” là người cần học cách yêu thương và tin tưởng bản thân mình, học cách yêu thương và tin tưởng người khác.

Trong Đỏ, ngoài nhân vật “tôi” còn có vài người khác. Cô người mẫu, đứa bé, người cha và anh chủ tiệm bánh mì. Mỗi người bọn họ, nhìn theo cách nào đó, đều là loại dị biệt.

Tôi ấn tượng với anh chủ tiệm bánh. Những đoạn đối thoại ngắn nhưng sâu, triết lý theo kiểu khuyến khích chứ không răn dạy. Cái kiểu nói xoáy vào tâm hồn người ta, buộc người ta phải suy nghĩ. Kiểu ám ảnh về nghệ thuật, hay về đôi mắt, mà anh trải qua không phải mới nhưng cách tác giả kể chuyện mang một chút ma mị, không giống người. Một cảm giác kỳ quái là những đoạn có anh chủ tiệm bánh mì xuất hiện mới làm tôi thấy Đỏ là truyện của Dương Quỳnh.

Về hai cha con, kiểu kịch câm đó thật sự hại não, những kẻ có khuynh hướng tự kỷ sẽ thấu hiểu sâu sắc, những kẻ thật sự yêu cha mẹ của mình sẽ rất cảm động. Hai người này làm tôi nhớ đến tiểu thuyết “Cha và con (The Road)” củaCormac McCarthy. Màu sắc ảm đạm và âm u của khung cảnh cũng làm tôi liên tưởng đến sự chết chóc trong ngày tận thế. Tuy nhiên, với hai cha con trong Đỏ, ngày tận thế là ngày tận thế tuyệt đối và vĩnh hằng, không có một tia hy vọng mong manh nào. Cuối cùng, tôi thích cách họ yêu thương nhau.

Cô người mẫu với tôi rất nhạt nhòa, như chỉ làm cảnh, như lướt qua truyện cho có một người nữ vậy thôi. Có lẽ tác giả sợ cứ hint Shounen-ai như thế thì không xong, thì fangirl chết mất hoặc vì có nam có nữ để cân bằng âm dương, hoặc để đánh lạc hướng kiểu giới tính mơ hồ của nhân vật chính. Tóm lại, ý đồ của tác giả tôi chưa cảm được.

.

2. Nước Xốt Cà Chua
Nhiều bạn hỏi tôi đây là truyện của Dương Quỳnh hay là truyện của Trần Nam Phong, vì nó khác quá, giống như hai con người khác nhau viết lên truyện, hoặc tác giả phân tâm ra viết bằng một nhân cách khác. Tôi không ngạc nhiên với câu hỏi này, càng không bất ngờ khi đọc Nước Xốt Cà Chua. Bởi vì Dương Quỳnh là một người viết giỏi, bởi vì tôi đã gặp cái tên Nam Phong cùng phong cách này trong nhiều truyện khác.

Tôi cảm thấy Nước Xốt Cà Chua không hay bằng Đỏ, nhưng dễ chịu hơn Đỏ và dễ thích hơn Đỏ. Truyện vẫn còn nét trẻ trung trong sáng, những cảm xúc dễ hiểu hơn và người hơn so với Đỏ. Nhưng truyện đôi chỗ khá lan man, đối thoại nhiều làm mạch truyện bị loãng, xưng hô vài chỗ gượng, sự hài hước có chút phô. Tuy nhiên, những đoạn tâm lý lại khá tốt và chúng mang màu sắc của Dương Quỳnh rất rõ, mặc dù theo kiểu “nổi loạn của tuổi mới lớn”.

Cảm giác cả câu chuyện là một bản hòa âm lúc trầm lúc bổng, lúc vui lúc buồn, là sự kết hợp kỳ quái của Nàng Tiên Cá với Bá Nha Tử Kỳ cùng chủ nghĩa hiện sinh.

Tôi ấn tượng nhất với cách tả giọng nói của Lâm, giống như không nói tiếng người và không nói theo cách của con người. Còn nhân vật Hoa có cảm được sử dụng để thể hiện chính bản thân tác giả. Cả hai nhân vật nữ cộng lại làm tôi nhớ đến “Em” trong Gió lẻ của chị t.ư hoặc là những nhân vật trong tiểu thuyết hiện sinh, kiểu bệnh tâm lý liên quan đến sinh lý, kiểu người đang sống nhưng không thuộc về thế giới này.

Tôi thích Thiên và con mèo đen chột mắt. Mối liên hệ giữa Thiên và mèo có một sự ấm áp kỳ lạ. Đoạn kể về cuộc đời Thiên ở cuối truyện, cách Thiên muốn tìm ai đó thấu hiểu tiếng đàn của mình không phải đặc biệt, rất dễ tìm thấy trong nhiều truyện khác, nhưng kiểu ám ảnh của Dương Quỳnh rất riêng. Kiểu yêu thương của người bảo trợ dành cho Thiên, tôi đã từng thấy, trong phụ tử văn của Đam mỹ hoặc dạng father/son-complex của Shounen-ai, rất dễ khiến fangirl suy nghĩ đen tối.

Về nhân vật chính và Kitty, với tôi không có gì đặc biệt. Người ngu ngơ mà thu hút toàn kẻ nguy hiểm như Phong rất thường thấy trong manga và anime, nếu đổi Phong là nữ thì gặp càng nhiều hơn. Thân phận và tính cách của Kitty cũng dễ hiểu, nhưng chi tiết kinh nguyệt thấy hơi khoa trương, con gái thời nay mà “ngây thơ” quá vậy. Dù sao, hai nhân vật này cũng có tác dụng làm không khí truyện nhẹ nhàng hơn.

.

Đánh giá chung, tập truyện Đỏ thích hợp cho một sự ra mắt, một sự khởi đầu. Ở Đỏ có dấu ấn riêng của tác giả nhưng không quá dị thường cá biệt. Và chính sự thích hợp này khiến tôi hơi thất vọng, tôi mong đợi một cái gì đột phá hơn. Như đã nói trong một bài giới thiệu rất ngắn trước đây, viết chung cho nhiều tác giả, cảm nhận của tôi với truyện của Dương Quỳnh là “hay, huyền ảo, ấn tượng và ám ảnh”. Những từ này, tập truyện Đỏ chỉ thể hiện một nửa.

Khi đọc giới thiệu về Đỏ tôi đã mong được thấy một khu phố người Hoa ở Sài Gòn – Chợ Lớn cùng những nét văn hóa đặc trưng của con người nơi đây chứ không phải một nơi nào như Singapore, Hoa Kỳ hay Malaysia… Dù sao, hy vọng là một chuyện, sự thật lại là chuyện khác. Còn Nước Xốt Cà Chua, nếu bỏ mấy tên Việt Nam, thay bằng tên Nhật Bản hoặc châu Âu, có lẽ sẽ bớt khiêng cưỡng và hợp lý hơn. Thậm chí, lấy bối cảnh Trung Quốc cũng được.

Theo cảm nhận bản thân, Đỏ có sự chín chắn trong cốt truyện, cách hành văn và tâm lý nhân vật, cái kiểu của văn học chính thống. Nước Xốt Cà Chua là dạng fiction mạng mang hơi thở của truyện tranh Nhật Bản, kiểu triết lý ngơ ngác của Clamp, pha với u ám của Kaori Yuki, thêm nền âm nhạc và hội họa của Riyoko Ikeda.

Tóm lại, Đỏ và Nước Xốt Cà Chua không phải là truyện xuất sắc nhất của Dương Quỳnh, thậm chí không đủ độ ám ảnh và tâm thần như vài truyện ngắn hiện đại khác: Đóa hồng cho Lucifer, Bài ca cho Asmodues, Ngàn dặm xa xôi, Ếch, Ếch, Ếch, Một ngàn năm của quạ trắng… Cổ trang mới chính là mảnh đất mà Dương Quỳnh có thể bộc lộ hết sức sáng tạo và trí tượng tưởng, mới tạo nên sự khác biệt dị thường khiến người ta ấn tượng như đã từng với Phong Quốc và Thanh. Nhưng cổ trang thì không được xuất bản đâu.

Cuối cùng, khi tôi đọc cổ trang của Dương Quỳnh, tôi biết đó là Việt Nam. Còn truyện hiện đại, tôi chẳng biết đó là đâu hết, nhàn nhạt như ở đâu cũng được. Nghĩa là, truyện hiện đại của Dương Quỳnh chưa có một không gian văn hóa độc đáo như cổ trang.

.

 

[Quần Đùi Hoa]

Cảm nhận từ Quang Khuê

Spoiler

Đỏ (Nguyễn Dương Quỳnh, Nhã Nam và NXB Lao Động) bắt đầu bằng sự bất lực với việc tìm kiếm một chỗ trọ “tôi không tìm được chỗ thuê nào rẻ hơn”. Rồi đột ngột, Đỏ kết thúc trong một bất lực tìm kiếm khác, dõi theo những cuộc đời “chẳng bao giờ cắt nhau qua nữa.” Cái còn lại của sự chia cách kia là một dư âm bền bỉ và rõ ràng.

Dư âm trong Đỏ - truyện ngắn đầu tiên trong một Đỏ gồm hai truyện chính là sự yên lặng. Đó là cái yên lặng của không gian bên ngoài với dòng sông “không thấy bóng dáng đứa trẻ nào,” của không gian bên trong căn phòng mà “ánh trăng không lọt vào được.” Đó là cái lặng yên đáng sợ của “cánh rừng không có gió, mùa thu không có gió.” Và là sự bất động của lòng người, sự ý thức được một cái gì nhỏ bé nhưng chẳng phải dành cho mình: “tôi chợt nhận ra nó không nhìn tôi”, “ông ta không quay lại để thấy tôi vẫn đứng lặng bên cột đèn…”, “…tiếng nói ấy dịu dáng quá mức, thực buồn sao nó không dành cho tôi.”

Đỏ xoay quanh mối quan hệ giữa một du học sinh Việt Nam với một người đàn ông Trung Hoa, một đứa bé - con của ông ta, và một sinh viên mỹ thuật bỏ học để trở thành thợ làm bánh mì. Nhân vật “tôi” của Đỏ không biết tiếng Hoa và sống một cách lặng lẽ trong khu phố người Hoa. Những nhân vật trong Đỏ không hoặc ít khi lên tiếng. Bằng cách này hay cách khác, họ cố hiểu nhau trong câm lặng. Không gian của Đỏ tràn ngập những phủ định, “không” màu, “không” có sự chuyển động, “không” hiểu và “không” thuộc về nhau. Chính những phủ định tưởng chừng như lỏng lẻo đó đã cố kết cuộc đời họ lại trong một nỗ lực phi ngôn ngữ. Sự thấu hiểu bị lệ thuộc vào cảm giác. Phóng chiếu theo đó, những nhân vật dường như đang đứng yên và quan sát lẫn nhau thay vì cố gắng đến với nhau. Mọi thứ khả dĩ trở về trạng thái bình lặng và tự nhiên như nó vốn có.

Chúng ta thường đánh mất đi nhiều tự nhiên bằng việc lọc đi dữ kiện. Đứng trước cái mất mát tính ngây thơ tất yếu, hoặc ra ngoài vòng xoay, từ chối dữ kiện và trở thành một kẻ thờ ơ. Hoặc như Đỏ, va vấp và mòn mỏi, loay hoay không muốn đi đến tận cùng, và do đó giữ được những ngây thơ tưởng chừng như đã tiêu biến từ lâu. Như đứa trẻ trong Đỏ, từ chối những quả táo, hối tiếc, rồi bỗng chốc vui trở lại với một mảnh vỏ táo. Như trong Đỏ, có ai đó đã gọt biết bao nhiêu quả táo, chỉ để mùi táo lưu mãi trên tay.

Đỏ có hai tuyến truyện. Một với thứ ngôn ngữ câm lặng đến dằn vặt (thông qua những hành động bất lực để bảo vệ đứa con của người cha). Một với sự loay hoay tuổi trẻ dường như đã đi đến hồi kết (xoay quanh câu chuyện của người thợ làm bánh mì). Nếu như tuyến truyện đầu là một cõi xa xăm để nhân vật tôi nhìn thấy tâm hồn mình trong những cách chia, thì tuyến truyện sau dường như lại là một đoạn kết có hậu. Bằng những trao đổi, nhân vật tôi, qua một hình ảnh mạnh dạn và lạ lùng khác (người thợ làm bánh), đã xóa đi lớp phông nền mờ nhạt của những ẩn ức nơi khu phố ngươi Hoa câm lặng. Đó không phải là một câu trả lời cho tất cả mọi chuyện. Đó có vẻ như, một sự sợ hãi đã đi đến giới hạn của nó, tìm cách thoát ra, bằng ngôn ngữ, bằng chuyện trò, bằng mùi bánh mì và những ngày mưa không dứt.

Sự im lặng vẫn còn đó trong Đỏ. Nếu không có sự im lặng, thế giới của Đỏ hẳn đã vỡ nát ra thành trăm mảnh rời rạc bởi những cố gắng xóa nhòa khoảng cách. Chính những im lặng nhẹ nhàng và dằn vặt đó là mối dây ràng buộc giữa con người với con người. Bằng thứ im lặng điềm tĩnh, có chủ ý và rất kiên trì, Đỏ đã tìm thấy sự bình thản (dù không tuyệt đối) trước những xa rời, lạc lõng giữa cuộc đời. Và cố gắng cư xử để tâm hồn không dần khô cứng đi trong một thế giới thiếu vắng những thanh âm vang vọng nhưng vẫn mãi ồn ào, tất bật.

Còn một truyện ngắn khác cũng xuất hiện trong tập này. Khác với Đỏ, đó là một Nước xốt cà chua có những quấn quít xinh xắn của tự thuật, đối thoại và rất nhiều âm nhạc. Nhưng khi câu chuyện đã im lặng một cách có chủ ý sâu đến vậy, việc thốt ra thành lời dễ đưa người đọc đến sự lạc lõng khó tránh được. Và thế, bạn đọc hẳn có quyền lờ đi một nửa của Đỏ, để giữ những câu văn khỏi bật thành lời, thành thanh âm, hay bất cứ điều gì khác.

 

[Quần Đùi Hoa]

Cảm nhận từ HA

Spoiler

"Đỏ" giống như một vở kịch câm. Bởi nằm ở trung tâm truyện là những giao tiếp gần như không lời giữa nhân vật chính người Việt và hai bố con người Hoa ở sát phòng trọ. Bất đồng ngôn ngữ, dè dặt trong giao tiếp vì những lý do khác nhau, và cũng không có lý do gì để trở nên thân thiết, họ xô vào cuộc đời nhau cũng chỉ như hai người lạ quệt vào nhau trên phố đông người. Thật ra cũng có một cái gì nhiều hơn như thế, nhưng không gọi được tên.

Hạn chế giao tiếp bằng lời, thế mạnh của truyện là mô tả. Khung cảnh. Thời tiết. Nhiệt độ. Màu sắc. Mùi vị. Âm thanh. Quan sát và suy đoán của nhân vật tôi về những lời nói cô nghe được mà không hiểu gì, về những cử chỉ, hành động của những người cô nhìn thấy hay tiếp xúc. Thế nên tôi mới nói "Đỏ" giống như một vở kịch câm. Những âm thanh nhộn nhạo ở phố Tàu như chỉ làm nền cho những sự câm lặng.

Trên cái nền yên lặng bề mặt ấy, nhân vật anh bạn học cũ xuất hiện như một dòng nước đột ngột rẽ qua, như một làn gió đột nhiên thốc tới. Là một người hướng ngoại xuất hiện bên cạnh câu chuyện xoay quanh những người hướng nội rụt rè, ít nói, nhân vật này như tạo ra một luồng khí sinh động cho truyện. Anh chủ động bắt chuyện, chủ động nói chuyện, và chủ động kể chuyện. Nghĩ gì là nói đó, không ngần ngại.

Mối quan hệ quen biết mà không thân thiết giữa nhân vật tôi với người bạn học cũ như tạo thành một đường song song với mối dây lỏng lẻo tình cờ hình thành nên giữa cô và cặp cha con người Hoa. Hai đường song song ấy như soi vào nhau, phản chiếu lẫn nhau, và nhờ thế, nhân vật tôi đứng giữa hai dòng chảy cuộc đời có dịp được suy ngẫm về những liên hệ rất khó gọi tên giữa người với người. “Những âm thanh mà tai không nghe thấy”.

Vì sao lại là màu đỏ?

Trang 17 là nơi màu đỏ xuất hiện lần đầu tiên: "Bước xuyên qua những cửa hàng của người Hoa, lúc nào cũng nồng nồng một mùi gì rất khó tả, và đỏ rực đến nhức mắt."

Màu đỏ ấy trước hết là tượng trưng cho khu phố người Hoa, là bối cảnh nơi câu chuyện chính diễn ra. Sau này tác giả cũng đôi lần nhắc lại. Sắc “đỏ rực đến nhức mắt” cũng khác đi một chút.

Trang 49: "Đến lúc về, tôi bàng hoàng nhận ra những chiếc đèn lồng đỏ trên con phố quen thuộc. Người ta rộn ràng quá. Ai nấy đều bận rộn trang hoàng vì lẽ gì tôi không nghĩ ra nổi. Đến khi một người đàn ông vác thang qua mặt tôi la lớn một câu tiếng Hoa may mà tôi biết, tôi mới nhận ra Tết âm lịch đã gần kề."

Trang 66: "Tôi rời khỏi con hẻm. Rời khỏi những bảng hiệu màu đỏ đã bị nước mưa quất cho bầm tím đi vì lạnh, tê tái trong mưa."

Trang 75: "Phố buổi sớm khô lạnh như bức tranh thủy mặc. Những vệt băng rôn đỏ ở đâu rũ xuống, chói lòa, cô độc."

Đặt trong tổng thể truyện, màu đỏ ấy như một cái chấm đỏ trên một nền xám, như một “nét cọ kỳ dị giữa một bức tranh tầm thường buồn tẻ”, như một câu chuyện bật lên giữa dòng đời không khi nào ngừng chảy. Không chỉ là màu của khu phố Tàu, đỏ còn là màu của chiếc ô giữa một nền mưa khi nhân vật tôi dừng chân bên tiệm bánh mì. Là con chuồn chuồn tết bằng chỉ đỏ trên tay đứa bé.

Đỏ là sắc màu chấm phá trên một bức tranh buồn trầm lặng.

Cần để ý rằng nhân vật tôi là một họa sĩ còn tác giả thì học chuyên ngành Product Design. "Đỏ" không chỉ giống một vở kịch câm, "Đỏ" còn giống như một bức tranh. Và như nhân vật tôi có tâm sự trong truyện: “Những bức tranh chân dung tôi ưa thích thường có màu nền rất tối. Gương mặt người sáng bừng trong bóng đêm, như ảo ảnh, như ta chỉ gặp nhau trong một khúc quanh ngắn ngủi, rồi tất cả đều biến mất.” "Đỏ" chính là giống như một bức tranh kiểu như thế.

Ở một tầng cảm giác sâu hơn, đỏ còn là những cảm xúc thiết tha mà khó gọi tên được trước cuộc đời, mà đoạn viết sau như một khoảnh khắc người viết đã nắm bắt được chúng, cảm nhận được chúng theo cách riêng của mình – cách của một người viết văn. Đó là đoạn viết bừng cháy duy nhất trong truyện. Hư hư thực thực.

"Tôi mở mắt, nước mắt ứa ra vì quầng đỏ của một mặt trời đang lặn. Tiếng hát nào vang vọng âm âm giữa không thời gian. Một bản nhạc êm dịu và day dứt một nỗi buồn tiếc nuối.

Tôi mở mắt ra và thấy tiếng ầm ầm ù ù đã nghe trong bóng đêm hóa thành tiếng con tàu đang lao đi vùn vụt giữa một hoàng hôn đỏ rực. Và trong khoang tàu chỉ có một mình tôi, đối mặt với không gì khác ngoài bầu trời chết ngoài khung kính.

Tôi đứng dậy và chao đảo giữa khoang tàu càng lúc càng lao nhanh. Tôi gọi tên người khản cổ nhưng không ai đáp lại. Tôi lảo đảo lần bước khắp các khoang tàu giống hệt nhau nhưng chẳng có ai, chẳng có ai, ngoại trừ tôi và ánh sáng đỏ chảy giữa không gian. Khoang tàu bỗng trở nên nóng hừng hực như bị mặt trời thiêu đốt…

Tôi thấy mình ngã xuống giữa khoang tàu lao đi vùn vụt… Màu đen ở đâu bỗng tràn tới, như tiếp sau ngọn lửa đỏ là bóng đêm của tàn tro."

Thỉnh thoảng lại có một người bạn than phiền với tôi rằng chẳng thấy có quyển sách nào hay ở ngoài hiệu sách, nhất là sách của tác giả Việt. Những lúc như thế, tôi thường bảo, tôi không đọc nhiều nên không rõ, nhưng chắc là phải có chứ. Một vài bạn không chịu: bạn kể thử ra xem có quyển nào, tác giả nào mà bạn bảo là đọc được xem nào. Những lúc như thế, tôi thường hỏi, bạn đã đọc "Đỏ" của Nguyễn Dương Quỳnh chưa.

Cuốn "Đỏ" ngoài "Đỏ" ra còn một truyện vừa nữa, dài hơn, là "Nước xốt cà chua", nhưng không hay bằng. Vả lại đó hình như cũng là truyện đầu tay của Nguyễn Dương Quỳnh, coi như đọc chơi cho biết thôi.

 

[Quần Đùi Hoa]

Cảm nhận từ Van Nguyen

Spoiler

Đỏ là tập truyện vừa xinh xắn đầu tay của một tác giả trẻ sinh năm 1990, theo lời giới thiệu ở bìa sách. Thật tình tôi chẳng ưa màu đỏ chút nào, nhưng cách thiết kế bìa cũng như cách minh họa của cuốn sách khiến tôi cảm thấy thú vị và tò mò trước khi quyết định đọc lướt để mua nó. Và lần này tôi tin là mình đã không chọn lầm, bởi vì Đỏ là một bức chân dung chân thực về cuộc sống và trăn trở riêng của thanh niên ngày nay.

"Giữa con người mà con người vẫn cô đơn"


Đọc xong cuốn sách, đây là câu khiến tôi suy nghĩ nhiều nhất. Câu văn được trích ra từ câu chuyện thứ hai, Nước xốt cà chua, nhưng bản thân tôi cho rằng, nó đã khái quát tất cả tinh thần của cả tập truyện Đỏ. Câu chuyện thứ nhất trùng tên với cuốn sách, là sự đơn độc của một thanh niên xa xứ, sống giữa những người xa lạ, nói một thứ tiếng mà anh ta không hiểu, cũng không muốn hiểu. Thế nhưng, niềm khao khát nội tại của anh vẫn muốn hòa nhập với những người xung quanh, dù chỉ một chút. Anh ta rất mâu thuẫn, một nửa luôn luôn cư xử một cách xa lạ, khách sáo, nhưng nửa còn lại vẫn muốn quan tâm tới hàng xóm, bạn bè. Cả câu chuyện day dứt đến lạ lùng, mà nhân vật lúc nào cũng chơi vơi trong tình cảm, lúc nào cũng đi tìm một sự gắn kết. Một nỗi cô đơn hiển hiện nhưng lại vẫn có chỗ mơ hồ, thiếu dứt khoát khiến người ta cảm thấy buồn miên man.

Câu chuyện Nước xốt cà chua khiến tôi có cảm giác thích thú, một chút bất cần, tưng tửng, khá hài hước đối lập hẳn với ấn tượng ban đầu về truyện Đỏ, rồi dần đần tôi nhận ra, tác giả đã dẫn dắt người đọc đến với những tình tiết khác khó lường hơn. Càng về cuối, truyện càng buồn. Có điều, cái buồn ở đây khiến người ta không chán ghét, không thấy tiêu cực chỉ vì đơn giản là nó rất thực. Ai chẳng luôn có những điều bí mật cho riêng mình, và người ta cứ mải miết đi tìm một người mà họ tin rằng đó chính là người có thể chia sẻ. Thế nhưng, kết quả của sự tìm kiếm và người gắn bó trong thực tế có khi không trùng khớp. Mọi sự diễn đạt đều trở nên thừa thãi và họ cảm thấy không cần thiết phải như vậy. Họ cô đơn đến cùng cực, mặc dù vẫn có biết bao người xung quanh.

Cả hai câu chuyện trong cuốn sách đều mang một sắc thái khá kỳ bí. Tác giả cũng không có ý định tiết lộ hết những gì người ta tò mò, mà chỉ dừng lại ở đó với hai kết thúc mở. Những câu chuyện kia có logic hay không logic, vẫn có thể tiếp tục diễn ra đâu đó trong tâm trí người đọc. Lối hành văn của Nguyễn Dương Quỳnh giản dị đầy chất tự sự nhưng ngắn gọn trong cái thô mà thật. Chẳng có một chút nào lãng mạn, cũng không có lấy những câu văn diễm lệ, tất cả là tâm sự của hai thanh niên trẻ tuổi, bề ngoài cao ngạo, có vẻ khác nhau nhưng thực chất để che giấu đi nội tâm yếu đuối, cô độc bên trong. Một sự nhiệt tình đang cồn cào, gào thét trong trái tim họ, nhưng bản thân họ không tiếp nhận cũng không có ý định dàn trải lòng mình với bất kỳ người nào hoặc có tìm ra thì người đó cũng không chấp nhận.

Cô đơn không hẳn vì không có ai bên cạnh, mà là ở giữa biển người, nhìn quanh chẳng thấy một ai có thể hiểu nổi lòng mình. Quá trình tìm kiếm có khi rất dài, có khi là sự tình cờ nhưng vẫn chưa kết thúc. Cả cuốn sách dừng lại ở nỗi buồn da diết, chân thật còn để ngỏ mà ai cũng có thể trải qua một lần trong cuộc đời.